مراحل مهم آموزش خواندن و نوشتن از تولد تا ۶ سالگی

بیشتر کودکان خواندن را تا سن ۷ سالگی می آموزند. خواندن فرایند پیچیده و جالب توجهی است که شالوده آن بر اساس مهارت های ارتباط کودک با جهان پیرامون از زمان تولد بنا نهاده می شود و به تدریج تا ۷ سالگی کامل می شود.

در بیشتر کودکان رشد مهارت های خاص ارتباطی در مراحل ابتدای آموزش زبان شکل می گیرد. فهرست زیر بر پایه پژوهش های جدید فرایند آموزش  زبان شکل گرفته است. هنگامی که ویژگی ها ی هر گروه سنی  را می خوانید  این نکته مهم را از یاد نبرید که در شیوه یادگیری و مراحل رشد کودکان تفاوت های بسیاری وجود دارد.

از تولد تا پایان ۲ سالگی بیشتر نوزادان و نوپایان می‌توانند:

• صداهایی ایجاد کنند که تقلیدی است از آهنگ و وزن صدای بزرگسالان در زمان گفت و گو  با آن ها.
• به اشارات و حالات متفاوت چهره ها  پاسخ دهند.
• میان واژه هایی که به صورت مداوم می شنوند و معانی آن ها پیوند برقرار کنند.
• در رختخواب صداهایی چون غان و غون و بغبغو ایجاد کنند،  واکنشی که به هنگام خواندن  لالایی  یا ترانه های کودکانه نیز از خود نشان می دهند و در آن زمان  نشانی  از لذت بردن آن ها دارد.
• کتاب های پارچه ای یا مقوایی  را در دست بگیرند.

از یک سالگی تا دو سالگی می توانند:

• کتاب های خاصی را از روی جلدشان شناسایی کنند.
• تظاهر کنند که در حال خواندن  کتاب هستند.
• درک کنند که چگونه کتاب را باید در دست گرفت و از آن استفاده کرد.
• برنامه ثابت کتابخوانی همراه با بزرگسالان داشته باشند.
• برخی از شکل های  موجود در کتاب ها را نام ببرند.
• در رابطه با شخصیت های موجود در کتاب ها گفت و گو کنند.
• به تصویرهای کتاب ها نگاه کنند و بدانند که این تصویرها  بازنمایی اشیا یا موجودات واقعی هستند.
• به داستان ها گوش دهند.
• به نویسه های خاص مانند حرف اول اسمشان توجه کنند.
• با خط خطی کردن سعی در نوشتن یا به تصویر کشیدن چیزی کنند.

از ۳ تا ۴ سالگی، بیشتر کودکان می توانند:

• از شنیدن یک داستان و  گفت و گو در رابطه با آن لذت ببرند.
• بفهمند که واژه ها و نویسه ها پیامی دارند.
• کنش هایی همسو با خواندن و نوشتن داشته باشند.
• نشانه ها و اصطلاحات آشنا را شناسایی کنند.
• در خواندن ترانه های کودکانه و یا  ترانه -‌ بازی ها شرکت کنند.
• برخی از نویسه ها  را بشناسند و صدای آن ها را تکرار کنند.
• از نویسه هایی که می شناسند برای نوشتن نام خود استفاده کنند.

در ۵ و ۶ سالگی، بیشتر کودکان می‌توانند:

• کتابی را در دست بگیرند و وانمود کنند که در حال خواندن آن هستند.
• از این که برایشان کتاب خوانده شود لذت ببرند.
• داستان های ساده را بازگو کنند.
• از زبان توصیفی برای توضیح یا پرسش  استفاده کنند.
• نویسه ها را بشناسند و نویسه هایی  را که از نظر صدا با آن ها تشابه دارند را تشخیص دهند.
• واژه های ابتدای شعر ها و متل ها یا ترانه های کودکانه را به یاد آورند.
• بفهمند که نوشته ها از راست به چپ و از بالا به پایین می خوانند.
• بین کلماتی که برایشان خوانده می شود و نویسه ها  پیوند برقرار کنند.
• برخی نویسه ها و واژه هایی که بیشتر می شنوند، بیان می کنند و یا می بینند  می بینند را می نویسند.

در ۶ و ۷ سالگی با ورود به آمادگی یا کلاس اول دبستان، ‌کودکان می‌توانند:

• داستان های آشنایی را که پیش از این  برایشان خوانده شده بازگو کنند و یا بخوانند.
• با روش هایی متفاوت  در فرایند خواندن داستان شرکت کنند:‌ با کمک تصویر ها داستان را بخوانند و یا درباره رخداد های داستانی  گمانه زنی کنند و یا از روی تصویرها پرسش هایی را درباره داستان مطرح کنند.
• برای انجام کارهایی  متفاوت از  نوشتن و خواندن استفاده کنند.
• به روانی متن های ساده ای را بلند بخوانند.
• واژه های تازه  را با کمک  واژه های هم صدا، بخشی از کلمه، و یا گمانه زنی به سبب درک شان از داستان و یا به کمک  عناصر تصویری موجود در کتاب،  شناسایی کنند.
• تعداد زیادی از کلمات را به وسیله شکل ظاهریشان شناسایی کنند.
• زمان هجی کلمات تعداد زیادی از صداها را درست ادا کنند.
• در رابطه با موضوعاتی که برایشان مهم است بنویسند.
• سعی کنند تا از علائم و نشانه ها نوشتاری (مانند نقطه و...) در نوشته های خود استفاده کنند.