بیست‌ویکمین شماره فصل‌نامه نقد کتاب کودک و نوجوان، (سال پنجم) – بهار ۱۳۹۸ - با ۱۸۸ صفحه، در نیمه دوم مهرماه ۱۳۹۸، در ده بخش جداگانه فراهم و چاپ شده است:
سرمقاله
- ضرورت تدوین تاریخ نقد و نظریه ادبیات کودک و نوجوان در ایران. (سخن سردبیر، علی کاشفی خوانساری.)
نقد شفاهی
- به‌سوی فانتزی بومی؛ جلسه نقد و بررسی رمان «بردیا و گولاخ‌ها» نوشته مهدی رجبی. گزارشی از نشست نقد و بررسی رمان بردیا و گولاخ‌ها در ۲۷ آذرماه ۱۳۹۷ در سرای اهل قلم تهران با حضور نویسنده کتاب و حمیدرضا شاه‌آبادی و محمدرضا شمس در جایگاه منتقدین کتاب.
نقد داستان تألیف
- کوچ کوتوله‌ها به قصه‌های فانتزی؛ نقد و بررسی رمان «پنج رئیس کوتوله»، نوشته مهدی میرکیایی؛ منتقد علی‌الله سلیمی.
نقد داستان ترجمه
- کودک و مرگ‌آگاهی؛ نقدی بر کتاب «مرگ بالای درخت سیب» نوشته کاترین شارر، ترجمه پروانه عروج‌نیا. منتقد هادی برخوردار.
- جنگل سرد مدرن؛ بررسی مضمون در رمان «مطلقاً تقریباً»، نوشته لیسا گرف، ترجمه فریده خرمی. منتقد فریده خرمی.
- پرواز به‌سمت ریشه‌ها، نگاهی به داستان «پَر»، نوشته چائو ون‌شوان، ترجمه سحر ترهنده. منتقد یاشار هدایی.
نقد آثار غیرداستان
- چگونگی تناسب روایت؛ نقدی بر مجموعه داستان «چند شهر و چند قصه؛ قصهٔ تبریز، کلاغه به تبریز رسید»، نوشته ناهید کاظمی. منتقد مرجان ریحانیان.
- کمک به خود؛ نقد و بررسی «مجموعه مهارت‌های زندگی»: «گروه رنگین‌کمان»، «جایی توی قلب من»، نوشته آنت اوبری، ترجمه مصطفی رحمان‌دوست. منتقد نسرین عراقی بصیری.
نقد شعر
- شاعر گنجشک‌ها؛ نقد و بررسی کتاب شعر «کمی انسانم و بسیار گنجشک»، سروده حبیب نظاری. منتقد مریم علایی.
- نماد و لطافت؛ خوانش شعرهای کتاب «کمی انسانم و بسیار گنجشک»، سروده حبیب نظاری. منتقد پوپک نیک‌طلب.
- لالایی‌های وطنی؛ بررسی نقش لالای‌ها در انتقال حس وطن‌دوستی به کودکان. پژوهش زینب رضایی برمی.
نقد ادبیات دینی
- ابهام‌زایی یا ابهام‌زدایی؛ بررسی کتاب «آیه‌های بهشتی» از منظر محتوا و زبان، نوشته غلام‌رضا حیدری ابهری. منتقد فاطمه رضایی.
- سبک زندگی با القا و تلقین؛ نقد نظری مجموعه پنج جلدی «اشکان و اشکانه» نوشته ابراهیم حسن‌بیگی. منتقد مهدی فردوسی مشهدی.
نقد آثار دیروز
- از ظرایف رمان تاریخی؛ نقد رمان «چشم عقاب» نوشته محسن هجری. منتقد فرخنده حق‌شنو.
- اعتراض کهن به زبان کودکان امروز؛ بررسی سه روایت نو از داستان گنجشکک اشی‌مش. منتقد و پژوهشگر مهدی عَصاره. بررسی ساختار و مضمون سه کتاب «گنجشک اشی‌مشی» نوشته ناصر یوسفی، داستان نهم «اشی‌مشی» در مجموعه داستان «پهلوان پنبه» بازنویسی محمدرضا شمس و «عروس من از تو، آواز تو از من!» نوشته مرتضی خسرونژاد.
نقد تصویرگری
- برهم‌کنش متن و تصویر؛ بررسی متن و تصویر در کتاب «ماجرای باورنکردنی تابستان من...»، نوشته دیوید کالی، ترجمه رضی هیرمندی. منتقدین علی بوذری و فاطمه جعفری.
تازه‌های نشر
- معرفی کتاب‌شناسی توصیفی ۲۰ عنوان کتاب کودک و نوجوان که هر یک از معرفی‌ها در پایانِ بخش‌های نه‌گانه این شماره فصل‌نامه نقد کتاب کودک و نوجوان آمده است.
سردبیر فصل‌نامه نقد کتاب کودک و نوجوان در سرمقاله خود بر شماره بیست‌ویکم این فصل‌نامه (صفحه‌های ۳، ۴ و ۵)، نگاهی گذار بر تدوین تاریخ نقد و نظریه ادبیات کودک در ایران دارد و در این‌باره می‌نویسد:
«نظریه ادبیات کودک و نوجوان درباره چیستی وچرایی ادبیات کودک و اهداف، ارزش‌ها، مبانی و زیبایی‌شناسی نوشته‌هایی که برای استفاده کودکان توسط بزرگ‌ترها پدید می‌آیند، صحبت می‌کند و نقد ادبیات کودک به ارزش‌گذاری، تحلیل و طبقه‌بندی این آثار می‌پردازد.»
سردبیر سپس درباره روند نظریه نقد و مبانی ارزشی آن در گذشته و اکنون ادبیات کودک ایران می‌نویسد:
مسیری که نظریه نقد ادبیات کودک و نوجوان ایران طی کرده و بزنگاه‌ها و نقاط اوج و فرود آن تا کنون کمتر مورد پژوهش و تحلیل قرار گرفته است. در دوران تمدن اسلام و پس از آن در طلیعه آشنایی ایرانیان با غرب و مدرنیسم، نظام ارزشی و مبانی تحلیلی داستان و افسانه‌های کودکان چه بوده است. در دوره پهلوی اول و دوم و پس از آن در جمهوری اسلامی، مهم‌ترین نظریه‌ها، نظریه‌پردازان و منتقدان ایرانی ادبیات کودک و نوجوان چه کسانی بوده‌اند و در چه طیف‌ها و مکاتبی قابل دسته‌بندی‌اند؟
مسیری که از اولین نوشته‌های درباره ادبیات کودک در مطبوعات دوره ناصری تا امروز طی کرده‌ایم، کمتر مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته است.»
به گمان سردبیر «قدیمی‌ترین نوشته با موضوع بررسی تاریخ نقد ادبیات کودک در ایران»، «سلسله یادداشت‌های مرحوم منصور حسین‌زاده در روزنامه کیهان است که با عنوان نقد ادبیات کودک در ایران در سال‌های ۱۳۲۰ - ۱۳۶۰ در مردادماه سال ۱۳۶۸ به چاپ رسید.»
علی کاشفی خوانساری پس از نام بردن شماری از منتقدین ادبیات کودک ایران در چند دهه گذشته، می‌نویسد:
«تا به امروز حدود ۴۰۰۰ نقد مطبوعاتی و حدود ۴۰۰ کتاب مستقل در حوزه نقد و نظر ادبیات کودک به زبان فارسی منتشر شده است اما هیچگاه سیر این نوشته‌ها، افراد فعال، نشریات و ناشران پُرکار، جریان‌ها و رویکردها مورد تحلیل و بررسی جدی قرار نگرفته‌اند و بالتبع خادمان و فعالان و پیشروان این عرصه شناخته نشده و مورد تقدیر قرار نگرفته‌اند.
برخلاف تصور غیر متخصصان، منتقدان فعال و مستمر در ادبیات کودک [ایران] کم نیستند.»
سرانجام سردبیر با این آرزو سخن خود را به پایان می‌برد:
«ای کاش افراد و نهادهایی برای نقدپژوهی و تدوین تاریخ نظریه و نقد ادبیات کودک و نوجوان ایران پیشگام شوند.»
متن پی دی اف این فصل‌نامه برای مطالعه علاقه‌مندان قرار داده شده است.
افزودن دیدگاه جدید