در روزهای پایانی سال ١٣٩٢، شمارههای سه و چهار نشریه «تجیر»، فصلنامهی تخصصی تئاتر کودک و نوجوان در ١٧٠ صفحه منتشر شد.
با انتشار این مجلد از فصلنامه، این نشریه وارد دومین سال انتشار خود شده و از این رو مدیر مسئول و نمایندهی شورای سردبیری تجیر – صدیقه حسنزاده - در «حرف اول» خود در این باره مینویسد: «فصلنامه تجیر گامی دیگر از فعالیتهای رو به توسعه مرکز ملی اسیتژ ایران است که به لطف پروردگار در سال ٩٢ آغاز به کار کرد. تلاشی که با رویکرد پژوهشی و آموزشی خود اِمکان تشریک مساعی فعالان تئاتر کودک و نوجوان را فراهم آورد.
همواره آغاز یک حرکت فرهنگی با فراز و فرودهای زیادی همراه است، بادهای موافق و مخالف اساساً هر دو در پیشبرد حرکت در مسیر سخت و غیرقابل پیشبینی، جریانساز هستند و دستاندرکاران تجیر در مسیر خود از همه این ناهمواریها بهره جستند؛ با این حال راهی بس طولانی در پیش است با آیندهای روشن. تجربه حاصل در این سالِ کاری، چراغ راهمان است تا مسیر پیش رو را با گامهای استوارتری طی کنیم.» ... «تجیر در سال اول [انتشارش] با کسب تجربه و بهره از نظرات مخاطبین خود، تغییراتی را در ساختار اجرایی و عناوین و محتوای بخشها در سال ٩٣ ایجاد خواهد کرد، از این رو در دو شماره پیش رو و تا اطلاع ثانوی، تجیر با شورای سردبیری اداره میشود و چندین بخش جدید که به بدنه محتوایی فصلنامه اضافه میشود از شمارههای بعد به مخاطبین عرضه خواهد شد.» (ص ٨)
گفتوگوها، مقالهها، نقد و بررسیها، یادداشتها و مطالب گوناگون این مجلد از فصلنامهی تجیر با رویکرد به موضوع «اقتباس در تئاتر کودک و نوجوان» تدوین و منتشر شده است.
در بخش «ایستگاه» نشریه این عنوانها به چشم میخورد:
- «پرورش تخیل و کارِ گروهی، عنصری مؤثر در بداههپردازی»، بازتاب و گزارشیست از دیدگاهها و تجربههای «پرویز برید» دربارهی بداههپردازی و جایگاه و اهمیت آن در تئاتر کودک و نوجوان.
- گزارش کوتاهی از نشست تخصصی «زبان در نمایشنامه معاصر کودک و نوجوان» در کانون پرورش فکری ...، بازتاب کوتاهی از دیدگاههای فارِس باقری، امیر مشهدیعباس و بهزاد صدیقی دربارهی این موضوع است.
در بخش «رو در رو»ی فصلنامه نیز این عنوانها دیده میشود:
- «ادبیات و نمایش همواره [دو] حوزه[ی] نزدیک به هماند» عنوان نوشتهی منصور خلج است که نیمنگاهی به موضوع اقتباس در ادبیات و نمایشنامه دارد.
- «هدف من همیشه وفاداری به متن اصلیست» عنوان مصاحبه با دیوید وود کارگردان، نمایشنامهنویس و پیشکسوت تئاتر کودک و نوجوان انگلستان است که به شکلی گذرا دیدگاههای او را از مقولهی اقتباس، جایگاه، ارزش، ویژگیها و چگونگی آن بازتاب میدهد.
- «جایگاه اقتباس در نمایشنامهنویسی کودک و نوجوان» عنوان نوشتهی حسن پارساییست که به چند و چونی این موضوع میپردازد.
- «اقتباس و بهرهبرداری از اقیانوس بیکران آن»، «پیوند ادبیات داستانی و ادبیات دراماتیک» و «برگردان دستمایه از یک رسانه به رسانهای دیگر»، سه یادداشت کوتاه و یک صفحهای از فهیمه میرزاحسینی، افسانه زمانی و توحید معصومیست که به موضوع اقتباس به ویژه در ادبیات نمایشی کودکان و نوجوان پرداختهاند.
- «نخستین قصهگوی داستان فولکلوریک میدانست فانتزی و سمبُلیزم یعنی چه!» عنوان میزگردِ «بررسی وضعیت اقتباس ادبی در تئاتر کوک و نوجوان» با حضور محمدرضا یوسفی، مینو فرشچی و حمید پورآذری است.
در بخش «زاویه» که بخش مقالههاست، با این عنوانها روبهرو هستیم:
- «اقتباس به مثابه گفتمان» نوشته فارِس باقری.
- «چگونه از یک کتاب کودک برای صحنه نمایش اقتباس کنیم؟ یا این کار چقدر میتواند دشوار باشد؟» نوشته جولیت سیباند.
- «شیوهی قصهپردازی و اقتباس در طومارهای نقالی اصفهان» پژوهش و نوشته مجید کیمیاییپور.
- «آمادهسازی اثر نمایشی برای نمایش سینمایی؛ تکنیک اقتباس، انتقال از صحنه به پردهی سینما» نوشته پیتر شفر.
- «وجوه تفاوت و تشابه در اقتباس از آثار ادبی کهن و آثار ادبی معاصر در نمایشنامه» نوشته فهیمه سیاحیان.
- «توجه به عناصر و اِلِمانها در اقتباس از قصههای پریان جهت اجرا بر روی صحنه» نوشته مری زیمرمن.
- «نگرشی بر مقوله اقتباس در آثار نمایش کودک و نوجوان در ایران (از آغاز تا پایان دهه چهل خورشیدی)» نیایش پورحسن.
- «کودکان به مثابه نمایشنامهنویسان» نوشته فریده شیرژیان.
- نقد و بررسی رامتین شهبازی با نام «روایت و تخیل»، نگاهی به نمایش «صدای یک دست» نوشته و کارگردانی قطبالدین صادقی.
- نقد و بررسی علی جعفری فوتمی با نام «آدمها و غولها»، نگاهی به نمایش «غول بزرگ مهربان» نوشته دیوید وود و کارگردانی مریم کاظمی.
- نقد و بررسی فرشته حبیبی با نام «تعدد و تکثر خُرده داستانها»، نگاهی به نمایش «به کفشهایت نگاه کن» نوشته منوچهر اکبرلو و کارگردانی حمیدرضا حاجیملاحسینی.
- نقد و بررسی رسول نظرزاده با نام «سفری از آسمان آلوده تا دل گلهای پاک»، بر نمایش «آبیترین آسمون» نوشته علیرضا دهقانی و کارگردانی ماندانا عبقری.
- نقد و بررسی سپیده سامی با نام «دنیای رؤیا و خیال، همواره قلمرویی برای فرار از واقعیتهای تلخ زندگی»، نگاهی به نمایش «یه دُم و دو گوش» نوشته و کارگردانی ریحانه سلامت.
- نقد و بررسی رضا آشفته با نام «ساختاری متکی بر روایت»، نگاهی به کتاب مجموعه نمایشنامهی «سنگ تیمارخوار» نوشته یدالله آقاعباسی.
- «جایی که نباید شبیه شویم» عنوان بررسی مسعود نورمحمدیان است بر سه کتاب نمایشنامه «قوقولی قوقو» نوشته علیاکبر حلیمی، «من آیدا را نمیفروشم» نوشته علیاکبر پوررسول و «یه خونه قدّ غربیل» نوشته هادی حوری از انتشارات کانون پرورش فکری... .
- «اخلاق انتزاعی!» عنوان نقد و بررسی سامی صالحی ثابت است بر کتاب مجموعه نمایشنامه «رؤیای ماه» نوشته مریم کاظمی.
- و «نمایشنامههایی آموزشی، تربیتی و فانتزیک» عنوان نقد و بررسی حسن پارسایی است بر کتاب مجموعه نمایشنامههای «به سوی سیمرغ» نوشته منصور خلج.
در بخش «آن سو»ی فصلنامهی شماره سه و چهار تجیر، «خبرهایی از مراکز ملی اسیتژ جهان» بازتاب یافته است.
بخش «پرونده» این دو شمارهی تجیر به بررسی و چندوچونی بیستمین جشنوارهی تئاتر کودک و نوجوان همدان پرداخته است:
- گفتوگو با شهرام کَرَمی، دبیر بیستمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان با عنوان «قدیمیترین و محبوبترین جشنواره تئاتر بعد از [تئاتر] فجر».
- مصاحبه با علیاکبر طرخان، دبیر بینالملل بیستمین جشنوارهی تئاتر کودک و نوجوان همدان.
- دو گزارش «روزشمار» و «تحلیلی» از بیستمین جشنوارهی تئاتر کودک و نوجوان همدان.
- گزارش تحلیلی از بیستمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان
- مصاحبه با کارگردان و بازیگر اسپانیایی گروه نمایش آمونا (کار با دست) از گروههای شرکت کننده در بخش بینالملل بیستمین جشنواره تئاتر همدان.
دو بخش پایانی «پرونده» بازتاب پنج یادداشت شهرام نجاتی، امیرحسین شفیعی، مینووَش رحیمیان، فریبا دلیری و حسین چراغی، و همچنین دیدگاههای مجتبی مهدی، مهدی فرشیدیسپهر، فائزه فیض و گیتی داودی از دستاندرکاران تئاتر کودک و نوجوان در بارهی جشنوارهی تئاتر کودک و نوجوان همدان است.
«گنجه» و «وبگاه» دو بخش دیگر فصلنامهی تجیر است که «کتابهای تئاتر کودک و نوجوان» و سایتهای در پیوند را بازتاب داده است.
در بخش «دستآورد»، مجید کیمیاییپور و هاتف دوستدار دستاوردها و دیدگاههای خود را دربارهی «تئاتر مینیمالیستی برای کودکان و نوجوانان» و «ترکیب موسیقی و تئاتر برای معلولین» به نگارش درآوردهاند.
بخش «تجربه» که از این مجلد به بخشهای فصلنامهی تجیر افزوده شده، «میکوشد تا از توانمندیها و تجربیات هنرمندان تئاتر در شاخههای مختلف اعم از کارگردانی، بازیگری، نمایشنامهنویسی و... استفاده کرده و این مهم را در میان هنرمندان به اشتراک بگذارد.» (ص ١۴٠). در این شماره «تعاریف شخصی» پنج نویسنده: منصور خلج، سلما سلامتی، سوسن رحیمی، محمدرضا کوهستانی و جعفر مهیاری دربارهی هفت عنصر نمایشنامهنویسی: موضوع، طرح، کشمکش، شخصیت، زبان، دیالوگ و اقتباس آورده شده است.
پایانبخش مطالب فارسی فصلنامهی تجیر «دو نقطه» است که متن نمایشنامه «موش و دیلادوز» نوشتهی یدالله آقاعباسی در آن آمده است.
بیست و سه صفحهی پایانی نشریه تجیر بازتاب چکیدهی بخشهای این شماره به زبان انگلیسی است.
فصلنامهی تخصصی تئاتر کودک و نوجوان تجیر، پاییز و زمستان ١٣٩٢ با شمارگان ٣٠٠٠ نسخه و بهای ٩۵٠٠ تومان در دسترس علاقهمندان این گسترهی هنری است.
افزودن دیدگاه جدید