مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، مجموعه کارگاه‌های مهارتیِ مطالعات سواد و مبانی رویکردهای نوین سوادآموزی را از خرداد تا اسفند ۱۳۹۸، ویژه آموزگاران، مربیان، دانشجویان، کارورزان آموزشی، کتابداران، مادران و پدران برگزار می‌کند.
کارگاه مبانی استراتژی‌های ادراک خواندن (Reading Comprehension Strategies)
مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، کارگاه دو روزه مبانی استراتژی‌های ادراک خواندن را امرداد ۱۳۹۸، در دو بخش تئوری و عملی، ویژه آموزگاران، مربیان، دانشجویان، کارورزان آموزشی، کتابداران، مادران و پدران برگزار می‌کند.
استراتژی‌های ادراک خواندن با تمرکز بر بازیابی اطلاعات متن و تعبیر و تلفیق مطالب، لایه‌برداری معنایی، توان پیش‌بینی، تعمیم، تداعی و دیگر ابعاد پیدا و پنهان درک متن، می‌تواند نقش مؤثری در توان‌افزایی اندیشیدن، استدلال، ساختِ معنا و در نتیجه دستیابی به لایه‌های عمیق‌تر سواد در پیوند با ادبیات داشته باشد. کارگاه مبانی استراتژی‌های ادراک خواندن، به مبانی تئوری و عملی این استراتژی‌ها با هدف تقویت و تعمیق مهارت‌های ادراکی می‌پردازد.
سرفصل‌های کارگاه:
- شناسه‌های ارتباطی متن و ادراک خواندن
- استراتژی‌های درک متن پیش از خواندن
- استراتژی‌های درک متن هنگام خواندن
- استراتژی‌های درک متن پس از خواندن
کارگاه دو روزه مبانی استراتژی‌های ادراک خواندن، پنج‌شنبه و جمعه، ۲۴ و ۲۵ امرداد ۱۳۹۸ از ساعت ۹ تا ۱۴ در خانه «با من بخوان» و آموزش خلاق خانواده مافی، به نشانی تهران، خیابان سید جمال‌الدین اسدآبادی، خیابان بیست و دوم، پلاک ۹، واحد ۱ برگزار خواهد شد.
هزینه این کارگاه ۲۳۸ هزار تومان است و در پایان کارگاه، به شرکت‌کنندگان گواهی حضور در کارگاه مبانی استراتژی‌های ادراک خواندن داده خواهد شد. لازم به ذکر است گنجایش پذیرش این کارگاه محدود است و اولویت با افرادی خواهد بود که زودتر در کارگاه ثبت‌نام کنند.
علاقه‌مندان می‌توانند برای دریافت اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام با شماره ۰۹۱۹۸۷۱۰۳۶۴ تماس بگیرند یا از طریق لینک زیر به‌صورت آنلاین در کارگاه ثبت‌نام کنند:
درباره مجموعه کارگاه‌های مهارتیِ مطالعات سواد و مبانی رویکردهای نوین سوادآموزی
سال‌هاست که رویکرد مسلط جهانی در سوادآموزی، رویکرد اتونُموس (Autonomous) یا رویکرد «مستقل از بافت» بوده است. در این رویکرد، «سواد» مهارتی است شناختی، با ماهیتی جهانی و بی‌طرف نسبت به بافت فرهنگی، اجتماعی. برنامه‌های سوادآموزی مبتنی بر این رویکرد مدعی سوق دادن انسان‌ها به سوی عملکردی «موفق» تر، بی‌ارتباط با جامعه و شرایط اجتماعی و فرهنگی‌شان هستند.
از طرفی اقتضای آموزشی چنین رویکردی که در اغلب نظام‌های رسمی آموزشی از پایگاهی قدیمی و مستحکم برخوردار است، رویه‌های کهنِ جزء به کلِ آواشناختی است که در تقابل با روندهای کل به جزءِ (Holistic) متأخر قرار می‌گیرند. اما آیا پیش‌بینی‌های رویکرد «مستقل از بافت» و رویه‌های سوادآموزی مرتبط با آن، بر واقعیت‌های اجتماعی منطبق بوده است؟ آیا این رویکرد در ریشه‌کن کردن بی‌سوادی بزرگسالان یا تحصیل معنای نوین سواد در کودکان موفق بوده است؟ آیا رویکردهای دیگر که روایت‌های دیگری از سواد به‌دست می‌دهند، نمی‌توانند هم‌خوانی بیش‌تری با سوادِ انسان هزاره سوم داشته باشند؟...
با این‌که هزاره سوم، هزاره «سواد» هاست و نه سواد، به‌نظر می‌رسد هنوز هم سفر به سرزمین سوادهای هزاره سوم از همان درگاه آغازین «سواد» به معنای توانایی خواندن و نوشتن می‌گذرد، درگاهی که اگر بتواند توانایی خواندن و نوشتن را در بستر توانایی ایجاد «تغییر» در زندگی فردی و اجتماعی بازیابی کند، نویدبخش توانش‌ها و درخشش‌های دیگری در زیست فردی و اجتماعی فردای کودک امروز خواهد بود. از طرفی چنین زیستی در جهان کنونی نیازمند بازنگری جدی در روش‌های فراگیری مهارت‌های سواد است، به نحوی که بتواند ظرفیت‌ها و قابلیت‌های ارتباطی فرد را در عصر اطلاعات تا حدودی تضمین کند. بنابراین در شرایطی که مبادلات نوشتاری اطلاعات و مسأله متن از ارکان و بایسته‌های ارتباطی عصر حاضر به‌شمار می‌رود، نقش برخورداری از مهارت‌های خواندن و نوشتن که به سطوح متفاوتی از «سواد» می‌انجامد، اهمیتی دوچندان می‌یابد.
پژوهش‌های انجام گرفته درباره ادراک خواندن در کودکان نشان می‌دهد کودکان بسیاری با وجود برخورداری از مهارت روخوانی، در بازیابی اطلاعات متن و تعبیر و تلفیق مطالب عملکرد ضعیفی دارند. این ناتوانی در ادراک خواندن علاوه بر این‌که کودکان را در درک عمومی مسائل و محتوای آموزشی ناتوان می‌سازد، آنان را به مصرف‌کنندگانی بدل خواهد کرد که سرانجام به عادت‌واره کسب سطحی دانش خو می‌گیرند و از اندیشیدن، استدلال و ساخت معنا بازمی‌مانند.
توجه به همین آسیب‌ها و پیامدهای زیان‌بار آن، اهمیت ادراک خواندن را چنان برجسته کرده است که «انجمن بین‌المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی»(IEA) برای ارزیابی توانایی خواندن کودکان جهان در اقدامی پیوسته از سال ۲۰۰۱ به «مطالعه بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن» موسوم به «پرلز»(PIRLS) در کودکان پایه چهارم ابتدایی می‌پردازد. این مطالعه که هر پنج سال یک بار توسط مرکز ملی مطالعات پرلز (نهاد مسؤل اجرای تمام جنبه‌های پرلز در کشورهای شرکت‌کننده) انجام می‌شود، در ایران نیز از سال ۲۰۰۱ توسط مرکز ملی مطالعات پرلز ایران (بخشی از پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش) انجام پذیرفته است که دانش‌آموزان ایرانی در پرلز ۲۰۰۱ در میانِ ۳۵ کشورِ شرکت‌کننده، رتبه ۳۲ و در پرلز ۲۰۰۶ در ۴۵ کشور شرکت‌کننده، رتبه ۴۰ را به دست آوردند.
چنین نتایج تأمل‌برانگیزی در کنار دیگر گزارش‌های مرکز ملی مطالعات پرلز ایران مبنی بر ضعف دانش‌آموزان ایرانی در استنباط اطلاعات ضمنی متن در دوره‌های دیگرِ برگزاری این آزمون از یک سو و پژوهش‌های انجام شده در تبیین اثربخشیِ استفاده از استراتژی‌ها و تکنیک‌های مبتنی بر رویکردهای نوین سوادآموزی از سوی دیگر، دست‌مایه اصلیِ اهمیت و ضرورت پرداختن به تأثیر رویکردهای بدیل و واکاوی چگونگی اثربخشیِ آن برای دستیابی به لایه‌های عمیق‌تری از سواد در طراحی و برگزاری این دوره کارگاهی بوده است.
این مجموعه دربرگیرنده ۹ کارگاه آموزشی در دو بخش تئوری و عملی است که از خرداد تا اسفند ۱۳۹۸ در مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان به شرح زیر برگزار می‌شود:
- کارگاه مبانی رویکرد تعادلی در سواد خواندن (Balanced Approach in Reading Literacy)
- کارگاه مبانی رویکرد تعادلی در سواد نوشتن (Balanced Approach in Writing Literacy)
- کارگاه مبانی استراتژی‌های ادراک خواندن (Reading Comprehension Strategies)
- کارگاه مبانی بلندخوانی تعاملی (Interactive Read-aloud)
- کارگاه مبانی خواندنِ دیالوژیک (Dialogic Reading)
- کارگاه مبانی سواد اِمِرجنت (Emergent Literacy)
- کارگاه مبانی سواد انتقادی (Critical Literacy)
- کارگاه مبانی نوشتن خلاق در رویکردهای نوین سوادآموزی (Creative Writing in Literacy)
- کارگاه مبانی نمایش خلاق در رویکردهای نوین سوادآموزی (Creative Drama in Literacy)
آموزشگر و تسهیل‌گر این دوره کارگاهی علی مرتضوی فومنی، پژوهشگر گروه مطالعات آموزشی انجمن مطالعات فرهنگی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، از اعضای شورای کتاب کودک، عضو مرکز ملی اسیتژ، عضو پیوسته کانون نمایش‌نامه‌نویسان و انجمن تئاتر کودک و نوجوان خانه تئاتر و از اعضای گروه مطالعات آموزشی مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان است.
افزودن دیدگاه جدید