دومین روز از نشست‌های گروه‌های بررسی آثار شورای کتاب کودک در کتابخانه تحقیقاتی این نهاد برگزار شد و گروه های کتاب و کودک بیمار، بررسی آثار و دستنوشته های کودکان و نوجوانان، علوم تجربی و ادبیات کهن به ترتیب به ارائه گزارش پرداختند.
نخستین گروه ارائه دهنده گزارش در این نشست گروه کتاب و کودک بیمار بود.
بر اساس گزارش ارائه شده، این گروه عمده فعالیت خود در یک سال اخیر را در بیمارستان مفید و مرکز طبی کودکان متمرکز کرده است. این گروه در این فعالیت در حدود ۷۰ بار در مراکز یادشده حاضر شده و در مجموع با ۷۰۰ کودک بیمار کار کرده است و برای هر جلسه از فعالیت گزارش کار مستقلی تهیه و آرشیو کرده است.
تشکیل جلسات گروهی به صورت یک هفته در میان بوده و در این جلسات به موضوعاتی چون بررسی کتاب‌های جدید،نحوه کتاب خوانی برای کودکان بیمار، آموزش اعضا جدید گروه در مورد کتابخوانی و بلند خوانی قصه و...پرداخته شده است.
بر اساس گزارش گروه کتاب و کودک بیمار،کار میدانی انجام شده با کودکان بیمار و کسب تجارب جدید در این حوزه نشان می‌دهد که در برخی موارد کتاب‌هایی که توسط شورای کتاب مناسب اعلام شده‌اند، برای کودکان بیمار نیستند.از این رو در جلسات این گروه در باره کتاب‌های دیگر نیز بررسی بعمل می‌آید.
از دیگر فعالیت‌های این گروه در سال گذشته، اهدا ۵۰۰ جلد کتاب به کودکان بیمار بوده است که در دو مناسبت روز جهانی کودک و عید نوروز انجام شده است. هزینه این فعالیت غالبا توسط خود اعضا تامین شده و گاهی با همکاری برخی انتشارات (در ارائه تخفیف تا حد صددرصد) تهیه شده است.
تجهیز کتابخانه‌های بیمارستانی نیز توسط این گروه انجام شده است. در تجهیز کتابخانه اتاق بازی بیمارستان مفید، این کتابخانه نه تنها برای کودکان بلکه برای والدین نیز قابل استفاده بوده است.
برگزاری نمایشگاه‌های یک روزه کتاب در مراکز درمانی یادشده و هم کاری با بیمارستان محک، شرکت در همایش‌های مختلف از جمله شرکت در همایش کودکان اوتیسم و...نیز در زمره فعالیت‌های یک سال گذشته بوده است.
بنابر گزارش یادشده، کمبود نیرو، از جمله چالش‌های این گروه است. به گفته اعضا گروه کتاب و کودک بیمار افزایش تعداد اعضا علاوه بر بهبود کیفی کار، موجب می‌شود تا بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بیشتری تحت پوشش فعالیت این گروه باشد.
دعوت از نیروهای جدید و همچنین اخذ مشورت و نظرخواهی از گروه کتاب و کودک بیمار توسط دیگر گروه‌های بررس در شورای کتاب، دو پیشنهاد ارایه شده توسط این گروه بود.
دومین گروهی که به ارائه گزارش پرداخت، گروه آثار و دستنوشته کودکان بود.
این گروه با ۱۰عضو، ۳۵ جلسه برگزار کرده است و فعالیت خود را در چهار محور بررسی دستنوشتهها، بررسی آثار در کتاب‌ها، بررسی آثار در نشریات و برگزاری کارگاه ادبی برای کوکان و نوجوانان انجام داده است.
بر اساس این گزارش، در سال گذشته ۲۳ کودک و نوجوان ۹ الی ۱۷ساله دستنوشته‌های خود را برای این گروه ارسال کرده‌اند. این دستنوشتهها به لحاظ موضوعی به مسائل عاطفی، اجتماعی، محیط زیست و طبیعت توجه داشته‌اند.
از ۴۱ اثر ارسال شده، ۲۵ اثر داستان، ۸ اثر قطعه ادبی و دل نوشته،۵ اثر شعر و یک اثر نیز انشا، خاطره و زندگینامه بوده‌اند.
همچنین تعداد کودک نویسنده‌های پسر تقریبا دو برابر دختران بوده است.
در بررسی بخش کتاب کودکان و نوجوانان، این گروه شش کتاب را مورد بررسی قرار داده است که عبارتند از:
- به سس ها اعتماد کن نوشته آناهیتا بذر افکن، نشر نگار تابان، ۱۳۹۴
- شب‌های بمباران (دو جلدی) داوود غفارزادگان،محمدرضا بایرامی، سوره مهر۱۳۹۶
- خواب‌های خوش نوجوانی محمدرضا سرشار، سوره مهر۱۳۹۳، باغ های امید، دل نوشته‌ها و نقاشی‌های کودکان غزه، کانون پرورش فکری ۱۳۹۶و مامان‌ها مثل فرشته‌ها هستن، انتشارات هنرآبی ۱۳۹۵
بر اساس این گزارش، در تحلیل کتاب‌های مذکور می‌توان گفت: ۳۴درصد از آن‌ها درونمایه‌های طنز و اجتماعی دارند و ۵۰ درصد آن‌ها مربوط به سال‌های دفاع مقدس هستند و ۱۶ درصد نیز دل‌نوشته‌های کودکان غزه‌اند.
در بخش بررسی آثار در نشریات، بالغ بر ۱۲۴ اثر از ۷۸ کودک و نوجوان مورد بررسی واقع شده است که سن پدیدآورندگان بین ۱۳ تا ۱۷سال بوده و بیشترین آثار ارسالی مربوط به سنین ۱۵ و ۱۶ سال بوده است. بیشترین آثار از تهران و شهرهای نزدیک به آن ارسال شده‌اند.
بنابر این گزارش بخش زیادی از درگیری‌های ذهنی نوجوانان مرتبط با موضوعات عاطفی است و در درجه بعدی به موضوعات اجتماعی پرداخته شده است و بیشتر آثار در قالب شعر نو بوده‌اند.
در میان آثار داستانی، تعداد داستان‌های واقع‌گرا بیش از داستان‌های فانتزی بوده است.
سومین گروهی که در دومین روز به ارائه گزارش پرداخت، گروه علوم بود.
این گروه با ده عضو و در ۴۰ جلسه، ۸۵ اثر را به لحاظ کمی و کیفی بررسی کرده است که شامل ۱۸ تالیف و ۶۷ ترجمه بوده است.
بازدید از موزه حشرات باغ گیاه شناسی ملی ایران، ارائه گزارش سالانه، معرفی آثار سه تا پنج ستاره به سایت کتابک، شرکت در کارگاه شناخت تصویر، داوری بخش آثار مربوط به زلزله در سومین جشنواره سراسری علم برای همه، شرکت در نشست ارائه و بررسی فعالیت‌های ترویجی نهاد های فرهنگی در حوزه کتاب به همت گروه ترویج علم، تهیه و تنظیم دیدگاه شورا نسبت به ترویج علم، شرکت در خرید کتاب برای تجهیز کتابخانه های نقاط محروم از جمله فعالیت‌های جانبی گروه علوم بوده است.
بر اساس این گزارش، آثار بررسی شده در سال اخیر نسبت به سال گذشته به لحاظ کیفی تغییری نداشته ولی به لحاظ کمی، رشد داشته است.
فعالترین نویسنده در حوزه تالیف محمد کرام الدینی و در حوزه ترجمه حسن سالاری بوده اند. در رده سنی ج و د بیشترین آثار و در رده سنی ب و د کمترین آثار تولید شده‌اند و در رده سنی الف نسبت به گذشته شاهد رشد بوده‌ایم.
همچنین به لحاظ موضوعی به زیست‌شناسی جانوری، ریاضیات، فیزیک، محیط زیست، جغرافیا و نجوم بیش از موضوعات دیگر پرداخته شده است.
علاوه بر این از تعداد ۸۵ کتاب بررسی شده،۳۱ کتاب دارای ویراستار است که بیشتر آن‌ها در جایگاه‌های سه و چهار ستاره قرار دارند.
نشر آوای روزان با ۱۶ کتاب و تیمورزاده با ۱۳ کتاب فعالترین ناشران بوده‌اند.
توجه به محیط زیست، انتخاب موضوع‌های مناسب، روش ارائه خلاقانه و...از نکات مثبت بوده ولی ساختار غیرمنطقی آثار اشکالات علمی و اشکال در زبان و بیان، نامناسب بودن صحافی، کاربرد واژه‌های ناآشنا و...از نکات منفی آثار بوده است.
به همین دلیل به روز بودن اطلاعات، توجه به مطالبی مرتبط با نیازهای کودکان، تسلط نویسنده یا مترجم بر موضوع و یا تصویر از توصیه‌های ارائه شده توسط گروه علوم است.معرفی کتاب‌های شایسته تقدیر محور بعدی این گزارش بود که توسط یکی از اعضا ارائه شد.
همچنین معرفی کتاب متناسب با خبرهای مهم حوزه علم در یک‌سال گذشته از بخش‌های جالب این گزارش بود. خبر کسب مدال توسط فریدون درخشانی، کشف دریاچه در مریخ، افزایش آسم در میان کودکان، کاشت حلزون شنوایی برای کودکان مبتلا به ناشنوایی، زیان و صدمه زباله های پلاستیکی و معرفی زمین شناختی جزیره هرمز، موضوعات خبری بودند که به فراخور هر یک، کتاب‌های مرتبط نیز معرفی شدند.
در پایان این نشست هم خانم خسروی از موزه علوم و فن آوری تهران، به دعوت گروه علوم در سخنانی کوتاه به معرفی این موزه پرداختند.
آخرین گروه ارائه‌دهنده گزارش در روز دوم، گروه ادبیات کهن بود.
در آغاز فروغ الزمان جمالی در گفتاری آکادمیک و با استناد به تاکید شهرام اقبال زاده -منتقد ادبیات کودک و نوجوان- بر اهمیت سه عامل نهاد، نظریه و خلق، به ارائه بحثی در باب سیر تکاملی نظریه بازنویسی پرداخت.
او با اشاره به دعوت چندی پیش دانشگاه شیراز از تعدادی عضو صاحب‌نظر شورای کتاب، برای شرکت در جشنواره بازنویسی و بازآفرینی، اظهار داشت: وقتی یک نهاد آکادمیک، حوزه ادبیات کودک را صاحب نظر می داند، بنابراین نهاد شورا در حوزه ادبیات کهن دارای نظریه است. نظریه‌ای که به عنوان یکی از کامل‌ترین نظریات، مکتوب نیز شده است.
جمالی ضمن تشریح و تفکیک نظریات نهادها و افراد مختلف در امر بازنویسی، افزود: شورای کتاب کودک نیز همچون سایر نهادها و افراد نظریه خلق کرده است، اما به واسطه شکاف موجود بین نظریه و عمل، در بررسی کتاب‌ها شاهد نتیجه متفاوتی هستیم. به طوری‌که در سال اخیر با درصد پائینی از آثار مناسب مواجه بودیم.
بر اساس گزارش گروه ادبیات کهن، آموزش روش های بررسی کتب توسط خانم جمالی، حافظ خوانی و مثنوی خوانی، دیدار با نویسندگان از جمله فریده فرجام و محمدرضا یوسفی، شرکت در جشنواره بازنویسی و بازآفرینی دانشگاه شیراز، شرکت در جلسات تدریس خانم اخوت و...از فعالیت‌های جنبی گروه بوده است.
این گروه با ۲۱ عضو که ۱۴ نفر از آنان ثابت و فعال هستند، در ۳۲ جلسه، ۵۳اثر را مورد بررسی قرار داده است که تعدادی از آن‌ها به صورت مجموعه و تعدادی نیز تک جلدی بوده‌اند.
بر اساس گزارش مذکور، در فهرست کتاب‌های امسال، شاهنامه و الهی نامه به ترتیب بیشترین تعداد را در میان منابع داشته‌اند.
تعداد کل نویسنده‌ها ۱۵ نفر بودند که هفت نفر از نویسندگان با تجربه و مابقی نویسندگانی بودند که آثارشان برای اولین باربه دست گروه می‌رسید.
از ۵۳ اثر بررسی شده ۲۴جلد فاقد تصویر و پنج جلد فاقد تصویر روی جلد بودند.
از میان ۱۵ ناشر، خانه ادبیات با ۱۲ عنوان کتاب، فعالترین ناشر بود. همچنین در میان ناشران فقط هشت ناشر دارای ویراستار بودند.
در بحث جایگاه کتاب‌های بررسی شده، ۱۵عنوان کتاب خارج از فهرست بودند.۱۳ کتاب یک ستاره بودند و مجموع کتاب‌های سه تا پنج ستاره ۱۹ عنوان بود.
تعداد آثار برای گروه سنی ب رشد داشته است. اما در گروه سنی دال به صفر رسیده است.
بر اساس این گزارش، در این دوره بیشترین روش مورد استفاده نویسندگان بازنویسی ساده بوده است.
درادامه این نشست، پس از طرح تعاریفی مختصر از روش‌های تالیف در ارائه متون کهن، نظیر: روش گزیده، گردآوری، بازنویسی ساده و خلاق و باز آفرینی برخی آثار معرفی شدند و چگونگی ارزش‌گذاری و بررسی آن‌ها تشریح شد.
گزارش نخستین روز از سلسله نشست‌های گروه‌های بررسی شورای کتاب کودک سال ۹۷
افزودن دیدگاه جدید