فعالیت پیشنهادی برای کتاب‌هایی با موضوع خواب

کتاب‌های زیر از جمله کتاب‌هایی هستند که به موضوع خواب کودکان می‌پردازند:

کتاب «آهای! گوسفند شیطون وقت خواب است» داستان دختر کوچکی به نام فیبی است که برای این‌که بتواند بخوابد، از همان راه‌حل قدیمی شمردن گوسفندان استفاده می‌کند، اما این‌بار گوسفندها مانند همیشه نیستند و خودشان تصمیماتی دارند.

«تخت خواب مامان و بابا» کتابی است درباره خرس کوچولویی به نام لئو. او دوست دارد شب‌ها در تخت پدر و مادرش و پیش آن‌ها بخوابد و برای این کار از هر بهانه‌ای استفاده می‌کند.

«شب شده، وقت خوابه» یکی از کتاب‌های مجموعه غاز کوچولو است. در این کتاب غاز کوچولو خوابش نمی‌برد و به دنبال هم‌بازی می‌گردد.

«همه می‌روند برای خواب» روایت گربه‌ای است که در یکی از شب‌های سوئدی که حال و هوای قطبی دارد و تاریکی دیر فرا می‌رسد، از اتاق خواب یک کودک شروع به رفتن به طبیعت زیبا می‌کند و مادران و پدران و همه جانورانی که سر راه می‌بیند به خواب فرا می‌خواند تا این‌که در نهایت خود آن گربه به همان جا که بود برمی گردد، و روی بستر همان پسرک می‌خوابد. 

«خوابت نمی‌برد، خرس کوچولو؟» از مجموعه کتاب «خرس کوچولو و خرس بزرگ» داستان خرس کوچولوست که خوابش نمی‌برد و تاریکی را بهانه می‌کند. خرس بزرگ برای او فانوس کوچک و بزرگ و بزرگ‌تر می‌آورد، اما باز هم ترس خرس کوچولو از تاریکی کم نمی‌شود. در آخر خرس بزرگ او را بغل می‌کند و به بیرون خانه می‌برد و پس از مدتی متوجه می‌شود خرس کوچولو در آغوشش به خواب رفته است.

1- در مورد فواید خواب گفت‌وگو کنید.

وقتی کودکان برای خوابیدن مقاومت می‌کنند یا مشکلی دارند، بزرگترها می‌توانند به جای اصرار و اجبار به خواب با کودکان وارد گفت‌وگو شوند. یکی از موضوعات گفت‌وگوها می‌تواند این نکته باشد که خواب چه‌طور به آن‌ها کمک خواهد کرد تا فردا به کارهایی که دوست دارند و برای آن برنامه‌ریزی کرده‌اند برسند. برای مثال در جواب این سوال که چرا اصلا باید بخوابند، می‌توان با این سوال‌ها با کودک وارد گفت‌وگو شد:

• خوابیدن به تو کمک می‌کند تا برای یک روز جدید و پر انرژی آماده شوی، برای فردا چه کارهایی می‌خواهی انجام دهی؟
• خوابیدن بدن تو را سالم و سرحال نگه می‌دارد، اما فکر می‌کنی برای این‌که سالم باشیم، دیگر چه کارهایی باید انجام دهیم؟
• بدن تو بعد از یک روز فعالیت نیاز به استراحت دارد. کدام بخش و برنامه امروز را از همه بیشتر دوست داشتی؟ برای فردا چه برنامه‌ای داری؟
• فکر می‌کنی اگر چند رو نخوابی چه می‌شود؟

2- از تجربه‌هایتان صحبت کنید.

بزرگترها می‌توانند گفت‌وگوی خود با کودکان در مورد خواب را از به اشتراک گذاشتن تجربه‌های خودشان آغاز کنند. برای مثال می‌توانید با این عنوان‌ها با کودکان گفت‌وگو کنید:

• من وقتی مشکل خوابیدن دارم می‌توانم...
• وقتی در طول شب از خواب می‌پرم معمولا...
• وقتی شب خوب می‌خوابم، صبح که از خواب بیدار می‌شوم احساس می‌کنم...
• وقتی شب خوب نمی‌خوابم، صبح که بیدار می‌شوم احساس می‌کنم...

و بعد از کودکان بخواهید تا در این گفت‌وگو مشارکت کنند و آن‌ها هم تجربه‌های خود را در هر مورد بگویند.

3- از کاغذ و قلم استفاده کنید.

هیجانات و نگرانی‌ها در کودکان وجود دارند و یکی از دلایل شناخته شده مشکلات خواب در کودکان هستند. پس هر کاری که بتواند قبل از خواب از میزان استرس و نگرانی کم کند، می‌تواند کمک کننده باشد. با این شیوه‌ها به کودکان کمک کنید تا ترس‌ها و نگرانی‌هایشان را کم کنند.

• از کودکان بخواهید تا آن‌چه موجب نگرانی و ترسشان می‌شود را روی کاغذ نقاشی کنند یا بنویسند.
• از آن‌ها بخواهید تا اتفاقی را که در آن روز خیلی دوست داشته‌اند بنویسند یا نقاشی کنند.

تاکید بر نکته های مثبت و اتفاقات خوب می‌تواند به کودکان برای غلبه بر ترس‌هایشان کمک کند.

4- زمانی را برای گفت‌وگو در مورد نگرانی‌ها اختصاص دهید.

نیاز نیست تا فقط قبل از خواب در مورد نگرانی‌ها و ترس‌ها گفت‌وگو کنیم. در طول روز زمانی را برای گفتگو با کودکان در مورد چیزهایی که آنها را نگران می‌کند اختصاص دهید و از آنها بخواهید تا پیشنهادهایشان را در مورد راه‌های از بین بردن آنها بیان کنند. این کار باعث می‌شود تا کودکان از تحمل آنها تا پیش از خواب رها شوند.

5- قصه بگویید.

گفتن قصهٔ شب یکی از راهکارهایی است که برای راحت خوابیدن کودکان توصیه می‌شود. شنیدن صدای پدر یا مادر قبل از خواب برای کودک آرامش‌بخش است و به کودک کمک می‌کند که با آرامش به خواب برود. داستان‌هایی که برای خواب کودکان انتخاب می‌کنید، داستان‌هایی شیرین با پایان خوب باشد. کودکان در هنگام شنیدن داستان، تصویرسازی ذهنی انجام می‌دهند و این کار علاوه بر این‌که به پرورش قدرت تخیل و خلاقیت کودکان کمک می‌کند، باعث می‌شود که خوابی آرام داشته باشند. نمونه‌هایی از قصه‌های مناسب برای کودکان دبستانی و پیش‌دبستانی را در این صفحه مشاهده کنید.

6- قصه‌ی صوتی گوش کنید.

شنیدن قصه‌‌های صوتی مناسب شب نیز به کودکان کمک می‌کند با آرامش به خواب روند. مجموعه‌ای قصه‌های صوتی مناسب برای کودکان دبستانی و پیش‌دبستانی را در این صفحه بشنوید.

7- کتاب بخوانید.

خواندن کتاب‌های مورد علاقه‌ی کودک هنگام خواب، نه تنها به خواب بهتر او کمک می‌کند، بلکه زمانی را برای وقت‌گذراندن والدین و مراقبان کودک با او فراهم و به گسترش پیوندهای عاطفی کودک کمک می‌کند.