راهنمای تدارک یک نمایش‌ از کتاب های تصویری با کودکان

این راهنما به شما کمک می‌کند تا همراه کودکان دبستانی بتوانید برپایه‌ی کتاب‌های تصویری، برای مهمانان، دانش‌آموزان یک کلاس‌ دیگر یا دانش‌آموزان کلاس‌های پایین‌تر، نمایش اجرا کنید. پیشنهادهای مرحله به مرحله‌ی این راهنما الهام بخش شما خواهند بود که این روش را با استفاده از کتاب‌های تصویری آزمایش کنید و کودکان را هدایت کنید تا به راستی از خواندن لذت ببرند.

١. گزینش یک کتاب تصویری

داستانی انتخاب کنید پر از کنش و جریان‌های پشت سر هم، که کودکان از اجرای چندباره‌ی آن لذت ببرند. نگران شمار اندک شخصیت‌های داستان نباشید. راه‌‌های زیادی برای مشارکت همه‌ی‌ کودکان وجود دارد بنابراین، در تدارک اجرای نهایی، همه درگیر خواهند شد. تاثیر کلام را در داستان فراموش نکنید. این‌که چطور به نظر خواهد رسید و آیا به کودکان اجازه می‌دهد با روش‌های گوناگون از آهنگ صداهای‌شان بهره بگیرند؟ به دنبال داستان‌های قافیه‌دار باشید، داستان‌هایی با گفت وگوهای ساده که اغلب تکرار می‌شوند و داستان‌هایی که فرصت‌هایی برای شرح روشن ماجرا در اختیار می‌گذارند.

٢. از خواندن داستان با صدای بلند لذت ببرید

برای این‌که بتوانید یک داستان را به خوبی روایت کنید، لازم نیست بازیگر باشید. اما لازم است که از صدای‌تان برای انتقال حس داستان استفاده کنید، به واژه‌ها جان ببخشید و بگذارید کودکان در‌حالی که شما می‌خوانید، تصویرهای شخصیت‌ها و رخدادهای داستان را ببینند. هم‌زمان با خواندن داستان، تصاویر را به کودکان نشان دهید، به این ترتیب، کودکان از شنیدن و دیدن تمام داستان لذت خواهند برد.

گاهی، اگر از خواندن کتاب به خاطر پرسش از کودکان یا شرح متن داستان بازبایستید، و دوباره شروع به خواندن کنید، روانی قصه‌ای که درحال خواندن آن هستید، از دست می‌رود و تمرکز و میل کودکان به پیگیری داستان کاهش می یابد.

۳. از تجربه‌ی عملی لذت ببرید

اجازه دهید همه‌ی کودکان حرکت‌های شخصیت‌های داستان را تجربه کنند. از موسیقی یا سازهای کوبه‌ای به همراه این حرکت‌ها بهره بگیرید. برای آزمایش نظرهای گوناگون، کودکان را در گروه‌های دو نفره یا در گروه‌های کوچک سازمان‌دهی کنید. به هر زوج یا گروه فرصت دهید تا نظرشان را با دیگران در میان بگذارند.

۴. تجربه روایت کردن و گفت و گو

در این باره‌که چطور روایت و گفت وگو‌های داستان می‌تواند میان بیش از یک نفر تقسیم شود، فکر کنید. شما می توانید کودکان را به دو گروه تقسیم کنید، گروهی از کودکان کنش ها را به نمایش در آورند و گروهی دیگر "دیالوگ ها " را بخوانند. در باره‌ی کوچک‌ترها که نمی توانند بخوانند، می‌توانید داستان را روایت کنید و از کودکان بخواهید عبارت‌هایی از متن داستان را که تکرار می‌شوند، با شما تکرار کنند. از آن‌هابخواهید با صدای واژگان بازی کنند. به آن ها اجازه بدهید برای شخصیت‌های گوناگون از صداهای متفاوت استفاده کنند.

۵. برای تشویق کودکان به مشارکت، از لباس‌های نمایشی، ماکت یا عروسک‌های نمایشی ساده بهره بگیرید.

نیازی نیست که آن‌ها را با زحمت بسازید یا کاملاً شبیه شخصیت ها و صحنه‌ی نمایش از کار دربیایند. یک کلاه، روسری و شال رنگی یا یک سربند ساده، تمام چیزی است که برای معنابخشیدن به شخصیت‌های داستان لازم است. یک ماکت ساده، لباس نمایش یا عروسک دست‌ساز برای هر شخصیت، اغلب حتی بی‌‌ کنش‌ترین کودکان را به مشارکت وا می‌دارند.

۶. زمینه‌چینی برای اجرای نمایش

نخست هر مبلمانی را که نیاز دارید، بچینید. برای هر شخصیت، نقطه یا جای آغاز تعیین کنید. از حلقه‌ها، کف‌پوش‌ها یا نشانه‌ها برای مشخص کردن جایی که شخصیت‌ها حرکت-شان را آغاز ‌می‌کنند، بهره بگیرید. به بازیگران نظم بدهید. در نمایش انواع شخصیت‌ها، می‌توانید گروه هایی از کودکان را، برای معرفی شخصیت‌ها به کار بگیرید یا یک کودک را برای معرفی هر شخصیت انتخاب، و داستان را چند بار تعریف کنید تا هر کودک به نوبه‌ی خود در نمایش شرکت داشته باشد. هر بار که کودکان در حال گوش کردن و تماشا کردن هستند، می‌توانند گرداگرد محل نمایش منتظر نوبت خود برای ورود به نمایش بنشینند.

٧. وقتی که کودکان نقش بازی می‌کنند، داستان را روایت کنید

هنگامی که داستان را می خوانید، به کودکان زمان دهید تا نقش خود را اجرا، و دیالوگ شان را بیان کنند. اگر یک کودک یا به عبارتی شخصیتی از داستان، واکنش نشان نداد، در آغاز می‌توانید با استفاده از صدای خودتان و تکرار گفت وگو به او کمک کنید یا دست بازیگری را که بلاتکلیف است، بگیرید و با اوحرکت نمایشی را انجام دهید. کودکان همین که بفهمند چه کاری باید انجام دهند، هنگامی که شما در حال خواندن داستان هستید، آماده‌ی حضور در نمایش خواهند بود. به آن‌ها زمان بدهید.

٨. معنای یک اجرای واقعی را در نظر داشته باشید

تصمیم بگیرید مخاطب شما چه کسی خواهد بود. چه کسی در عمل از دیدن این نمایش لذت خواهد برد. شمار تماشاگران و جایگاهی را که خواهند نشست، مشخص کنید. فضای نمایش را همانند سالن‌های تأتر قدیمی به‌طور ناخودآگاه، به شکل عمودی آماده نکنید. برای کودکان کم سن و سال، راحت‌تر است نمایش را در فضایی دایره‌وار اجرا، و تماشاچیان در یک دایره‌ی بزرگ و در فضایی باز آن را تماشا کنند.کودکان بزرگ‌تر می‌توانند در هر طرف، بین ردیف‌هایی که حاضران نشسته‌اند، قدم‌زنان حرکت کنند. یا تماشاچیان در ٣ سوی صحنه‌ی نمایش بنشینند.

نکات ضروری برای اجرای نمایش را بررسی کنید: راویان، شخصیت‌های داستان، حرکت ها و بازی‌ها، ماکت‌های صحنه‌ی نمایش، لباس‌های نمایش، تنظیمات صحنه و جلوه‌های صوتی. به خاطر داشته باشید که کودکان ممکن است همیشه مایل به بازیگری نباشند، اما با زیرکی، به روشی دیگر در اجرا مشارکت خواهند کرد.

٩. برای هر کودک نقش و وظیفه ای در نظر بگیرید

مطمئن شوید هنگامی‌که با هم برای به نمایش گذاشتن داستان کار می‌کنید، هر یک از کودکان یک مسئولیت مهم داشته باشند.

راویان: واژگانی را که قرار است بگویند، رنگ بزنید و آن ها را تشویق کنید با صدای بلند خواندن را تمرین کنند.

شخصیت‌های داستان: مشخص کنید چگونه حرکت کنند و چه صدایی را برای گفت وگوی اختصاص یافته به خود به‌کار گیرند.

صدای سر صحنه: کودکانی را برای نواختن ساز یا ایجاد جلوه‌های صوتی انتخاب کنید تا شخصیت‌ها و حرکت‌ها را همراهی کنند یا قطع و پخش موسیقی انتخاب شده را به عهده بگیرند.

گروه لباس: ممکن است بخواهید تصمیم‌گیری در این باره که چه چیزی پوشیده شود را به خود بازیگران شخصیت‌های داستان واگذار کنید یا فرد خاصی را برای انتخاب لباس از مجموعه‌ای که فراهم کرده‌اید، درنظر بگیرید. پیشنهاد می‌شود به آن ها فرصت بدهید برای امتحان لباس، با به تن کردن آن حرکت کنند.

گروه مدیریت صحنه: می‌توان انجام کارهای عملی مانند چیدمان مبلمان یا ماکت‌ها، یا طراحی و اجرای جلوه‌های تصویری را به دو نفر از کودکان یا گروه کوچکی از آن‌ها سپرد.

١٠. تمرین و اجرای نمایش برگرفته از کتاب مصور

هنگامی که تمامی مقدمات پیش گفته را فراهم کردید، می‌توانید یک یا دو بار برای تمرین عملی و تمرین دیالوگ‌های داستان زمان بگذارید. اگر چندین بار و سخت تمرین کنید، نتیجه‌ی عکس خواهید گرفت، کودکان حرکت‌ها و دیالوگ‌ها را فرمول‌وار انجام می‌دهند و می‌گویند و حس و شور و ذوق خود را نسبت به تمام کار از دست می‌دهند. پس، پیش از روز نمایش، تنها دو تمرین ویژه داشته باشید:

• تمرین تکنیکی: داستان روایت شده و نمایش، در‌ حالی که تمام جزئیات صحنه، ماکت‌ها، جلوه‌های صوتی و تصویری در جای خود قرار داد‌ه شده اند و درست کار می‌کنند، اجرا می‌شود.
• تمرین با لباس‌: آخرین تمرین با لباس و با تمام ماکت ها و جلوه‌های صوتی و تصویری انجام می‌شود و سرانجام شما در مورد بخش‌ پایانی نمایش که همه با هم برای ادای احترام روی صحنه می‌آیند و تشویق می‌شوند، تصمیم می‌گیرید.