ذهن کنجکاو كودک و یافتن رازهای نهفته

ورود كودک به هجدهمین ماه از زندگی، سرآغاز کشف ماجراهای جدید و به‌ دست آوردن تجربیات شگفت‌آوری برای او است.

در این زمان که پدر و مادر آماده هستند تا چند ماه دیگر تولد دو سالگی فرزندشان را جشن بگیرند، با تغییرات تازه‌ای در رفتار و رشد فیزیکی تازه‌ وارد روبه‌رو خواهند شد و به‌ طور قطع دستورالعمل‌های متفاوتی را اجرا خواهند کرد. در هجده ماهگی اکثر الگوهای رفتارهای کودکان از طریق تقلید از پدر و مادر شکل می ‌گیرد. تقلید کردن از کارهای مورد علاقه كودک ۱۸ ماهه است.

او هر آنچه را که پدر و مادر یا اطرافیان انجام می ‌دهند، به دقت زیر نظر می ‌گیرد و در حافظه کوتاه‌ مدت خود ثبت کرده و سعی می ‌کند، آن را به درستی اجرا کند.

بنابراین اجرای الگوهای رفتاری صحیح بهترین روش آموزش قوانین و اعمال روش‌های تربیتی صحیح به کودک است.

کودک در هجدهمین ماه پس از تولد علاقه‌مند است تا رازهای نهفته در ناشناخته‌ها را بررسی کند. او می ‌خواهد بداند پشت قاب‌عکس چه چیزی قرار دارد یا داخل کابینت‌های آشپزخانه چه وسایلی انتظار او را می ‌کشد. از این‌رو مشاهده او هنگامی که ساعت‌ها مشغول جست‌وجو و بررسی لباس‌های کمد است، تعجبی ندارد.

در این سن کودک مهارت‌های حرکتی درشت مانند حرکت بدن و پاها، راه‌رفتن، نشستن و ... را به خوبی آموخته و تکامل مهارت‌های حرکتی ظریف مانند توانایی به‌کارگیری انگشتان دست، گرفتن درست اشیای مختلف صورت می ‌گیرد. برای نمونه کودک هجده ماهه قادر است، با استفاده از ابزار نقاشی بویژه مداد رنگی ‌های مومی تصاویر مبهمی را ترسیم کند یا با انگشتان و رنگ تصویرسازی کند.

گاهی اوقات با مکعب‌های پلاستیکی یا چوبی برج می ‌سازد و در برخی ساعات روز، مهارت باز و بسته کردن درهای کابینت، شماره‌ گیری با تلفن یا روشن و خاموش کردن تلویزیون را تمرین می ‌کند.

از طرف دیگر کودک در این ماه مشتاق است تا مهارت جورچین کردن اشیا را بی اموزد.

او در این سن معنای نظم و هماهنگ بودن را درک می ‌کند و مرتب کردن پازل‌های به هم ریخته نه تنها سرگرمی مورد علاقه اوست، بلکه به ارتقا و رشد مهارت‌های ذهنی وی کمک می ‌کند.

قرار دادن چند وسیله بازی فیزیکی یا فکری در خودروی شخصی،کودک را هنگام رفتن به مسافرت‌های درون شهری یا رفتن به گردش‌های خارج شهر سرگرم کرده و باعث می ‌شود تا او بازی ‌کردن در محیط‌ های خارج از منزل را نیز تجربه کند.

• مهارت‌های کلامی

در این ماه نوپا قادر است تا چندین واژه را به خوبی ادا کند. کلماتی مانند بای ‌بای، سلام، شیر، شیرینی ، بابا، مامان در دایره واژگان بيشترکودکان ۱۸ ماهه قرار دارد و بسیاری از آن ها توانایی ارتباط برقرار کردن میان 2 کلمه و درک مفهوم آن در یک جمله را دارند. حتی درصدی از کودکان قادر هستند جمله‌های بدون فعل یا فاعل را ادا کرده و منظور خود را بیان کنند.

از آنجایی که عمل تقلید کردن، از مهارت‌هایی است که کودک در این سن به خوبی آموخته است، مکالمه‌هایی که میان والدین رد و بدل می ‌شود، در افزایش دامنه واژگان و رشد مهارت کلامی او مهم است.

استفاده از زبان بدن، بالا و پائین بردن آهنگ صدا هنگام ادای کلمات یا جملات، راهکارهایی است که کودک به کار می ‌بندد تا مقصود خود را بیان کند.

در این سن به منظور تقویت مهارت‌های گفتاری بهتر است، هنگامی که کودک سعی می ‌کند، جملات را کامل بیان کرده یا واژگان را صحیح ادا کند، توسط والدین مورد تحسین و تشویق قرار گیرد.

بیان کردن جملات یا کلمات به شیوه کودکانه و به تقلید از کودک باعث می ‌شود تا نوپا بر تلفظ ناصحیح عبارات و واژگان اصرار بورزد و اعتمادبه‌نفس لازم را برای گفتار صحیح از دست خواهد داد، این در حالی است که وقتی پدر یا مادر همراه با کوچولو به شعرهای کودکانه گوش می ‌دهند وکمک  ‌کنند تا کلمات را به‌طور صحیح ادا کند، او تشویق خواهد شد مهارت‌های گفتاری ‌اش را تقویت کند.

در ۱۸ ماهگی کودک اسباب‌بازی ‌هایش را دسته‌بندی می ‌کند و قادر به تشخیص افراد از یکدیگر است. او میان حیوانات، اشیا و افراد با نام‌های شان هماهنگی برقرار کرده و برای نمونه در صورتی که از او خواسته شود تا در کتاب قصه یا تصاویر کودکانه، دریا، کوه یا لاک‌پشت و خرگوش را مشخص کند، به‌راحتی با انگشت اشاره آنها را مشخص خواهد کرد. بسیاری از کودکان ۱۸‌ماهه درباره حضور نداشتن افراد یا نبود اشیا فکر می ‌کنند.

کودک می ‌خواهد بداند چرا کفش مورد علاقه‌اش، در کمد لباس‌ها نیست یا چه اتفاقی برای کلوچه‌های داخل بشقاب که تا چند ساعت قبل روی میز آشپزخانه قرار داشت، آمده است.

در حقیقت مخفی کردن اسباب‌بازی ‌ها یا وسایل مورد علاقه کودک برای او قابل تأمل و چالش برانگیز خواهد بود.

• مهارت‌های اجتماعی

کودک در 18 ماهگی دوست دارد تا با دنیای همسالان خود ارتباط برقرار کرده و در بازی ‌هایش با آنها شریک شود.

از این‌رو هجدهمین ماه پس از تولد کودک زمان مناسبی خواهد بود تا او وارد گروه‌های همسال شود و از این طریق مهارت‌های اجتماعی او تکامل پی دا کند.

در اکثر کودکان در هجدهمین ماه زندگی، افزایش وزن مشهود است، اما سرعت رشد وزنی نوزاد در مقایسه با نرخ آن در ۱۲ ماهه نخست زندگی کمتر است.

انتظار می ‌رود، در این ماه به وزن نوپا به‌ طور متوسط ۱/۵ تا ۲/۵ کیلوگرم اضافه شود.

خواب کودک در این ماه کمی با تغییر همراه است. به‌طور متوسط اکثر کودکان در این ماه ۱۳ تا ۱۴ ساعت در طول شبانه‌روز به خواب احتیاج دارند.

پیروی از الگوهای منظم خواب به کوچولو کمک می ‌کند تا زمان استراحت را با دغدغه کمتری سپری کرده و دفعات کمتری از خواب بیدار شود.

زمان خواب و بیداریکودک باید دقیق باشد.

تغییر در ساعت خواب و بی داری کودک، نظم الگوی خواب او را بر هم ریخته و او را بی ‌قرار و ناآرام خواهد کرد.

بهتر است زمان شیردهی و تغذیه نوپا قبل و بعد از خوابش انجام شود تا برنامه خواب او با مشکل مواجه نشود.

سرگرمی ‌های مورد علاقه کودک

بازی با رنگ و کاغذ، یکی از سرگرمی ‌های مورد علاقه کودک است.

او در این سن دوست دارد با استفاده از انگشتان و رنگ‌های مجاز روی کاغذ یا دیوار، نقش‌آفرینی کند.

بازی با شن‌های ساحل با استفاده از سطل و بی لچه‌های پلاستیکی خلاقیت کودک را افزایش داده و باعث تقویت مهارت‌های حرکتی او خواهد شد.

بازی با اسباب‌بازی ‌های چوبی، خانه‌سازی و لگد زدن به توپ‌های پلاستیکی از دیگر سرگرمی ‌های مورد علاقه کودک است.