۲۳ اردیبهشت ماه به کوشش انتشارات فنی ایران بزرگداشت جبار باغچه بان با حضور پروانه باغچه بان، دختر جبار باغچه بان، نماینده ای از موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، مسئولان بهزیستی و آموزش و پرورش و گروهی دیگر از فرهیختگان برگزار شد. در این نشست دکتر قاسم زاده از اعضا هیئت مدیر انجمن پویا و رئیس گروه کار پیش دبستانی درباره ی نقش باغچه بان در آموزش پیش دبستانی، فرزانه طاهره قندهاری سرپرست کتابخانه موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان درباره ی نقش باغچه بان در ادبیات کودک ایران، پروانه باغچه‌بان درباره خاطرات پدر و نقش او بر آموزش کودکان و رضا محمودی درباره ی نقش او در آموزش ناشنوایان سخنرانی کردند. در این برنامه همچنین فیلمی از ثمینه باغچه بان نیز پخش شد که در آن از نقش پدرش در آموزش کودکان ناشنوا صحبت کرد.
کروبی مدیر عامل انتشارات فنی ایران در آغاز نشست به عنوان یکی از دوستداران جبار باغچه بان گفت: «جلیل خسروشاهی، بنیان گزار انتشارات فنی ایران، ۴۵۲ مدرسه ساخت. از سال ۸۰ من مسئولیت فنی و اجرایی این مدارس را بر عهده گرفتم. و در این مدت دو کار انجام دادم یکی مقاوم سازی مدرسه ها در برابر زلزله بود که در زلزله هریس و ورزقان امتحان خود را پس داد. در این زلزله تنها ساختمان مدرسه ها سالم مانده بودند و به مراکز کمک رسانی تبدیل شدند. دیگری نامگذاری مدرسه ها براساس مشاهیر همان منطقه بود. از سال ۸۳ هفت دبستان در روستاهای آذربایجان شرقی به نام جبار باغچه بان ساخته شده است. با گذاشتن نام افراد بزرگ به گونه ای نام آن ها را جاودانه و به خودمان یادآوری می کنیم.»
دکتر قاسم زاده به نقش جبار باغچه بان در زمینه آموزش پیش دبستانی در ایران پرداخت: «بزرگترین خدمت او ابداع روش ساده آموزش خواندن و نوشتن به کودکان بود. او روش جدیدی را برای اموزش الفبا به کودکان ابداع کرد که به روش باغچه بان معروف است. این روش آموزش منطبق با روان شناسی گشتالت، از کل به جز است. البته معلوم نیست که جبار باغچه بان با نظریه های این روان شناس آشنا بوده است یا خود براساس خلاقیت و نوآوری آن را ابداع کرده است. او ۳۰ عنوان کتاب در زمینه آموزش نوشته است ولی متاسفانه تنها چند عنوان باقی مانده است که کوتاهی ما را نشان می دهد.
نگرش باغچه بان به کودک هم با نگرش رایج هم آن زمان و هم اکنون متفاوت است. او بین کودکان تبعیض قائل نبود. کودکان ناشنوا در کنار دیگر کودکان اموزش می دیدند. با شناختی که می توان از راه آثار به دست آورد می توان نتیجه گرفت که به این اصل باور داشت که کودکان را نمی توان از هم جدا کرد. دو دهه است که یونسکو آموزش فراگیر را مطرح کرده است. براین اساس نباید کودک تیزهوش، کندذهن یا ناشنوا و ... را ایزوله کرد. در این روش کودکان عادی هم بهره می برند و همدلی و مشارکت را در عمل می آموزند. باغچه بان به مادیات توجه نداشت. مدارسی هم اکنون هستند که ادعا می کنند به روش انسانگر آموزش می دهند اما شهریه های بسیار بالایی می گیرند. باغچه بان نگاه خاصی به کودکان محروم داشت. به حقوق کودکان در آموزش احترام می گذاشت. ما هنوز در مورد آموزش مناطق دوزبانه مشکل داریم اما او در آموزش به این امر توجه داشت. او به تفاوت های فردی کودکان توجه داشت و خشونت، رقابت، تبعیض و مقایسه در کلاس های او راه نداشت. برنامه آموزشی که او در کلاس هایش پیاده می کرد رشد محور بود و رشد همه جانبه کودک یعنی رشد جسمی، رشد عاطفی، رشد اجتماعی و کلامی کودک را در نظر می گرفت. ما هم اکنون هم از نظر نگرش به کودک و هم در برنامه های آموزشی از او عقب تریم. او مربیان خود را آموزش می داد. از تاسیس نخستین کودکستان تا تاسیس آموزشگاه های تربیت مربی ۴۰ سال فاصله وجود دارد. ما هنور در تربیت مربی با مشکل رو به رو هستیم. او با والدین در ارتباط بود و از مشارکت والدین استفاده می کرد که سبب آموزش والدین می شد. باغچه بان علاوه بر فضای فیزیکی به فضای عاطفی مهدکودک بسیار توجه داشت، چیزی که هنور هم در مهدکودک های ایران نادیده گرفته می شود. شاید تنها در کتاب هایی که دو سه سال پیش بهزیستی منتشر کرد به آن پرداخته شد. باغچه بان در برنامه آموزشی خود بر فعالیت های هنری، فعالیت های جسمی حرکتی و بازی، به ادبیات و داستان برای آموزش زبان، فعالیت های گروهی و مشارکتی، آموزش ریاضی وعلوم طبیعی و محیط زیست تاکید داشت. روش آموزشی باغچه بان با نظریه های انسانگرا مشابهت زیادی دارد. او در نظام آموزشی خود به ۴ بعد کودک، والدین، مربی و جامعه توجه داشت. زندگی اش آینه ای بود از باورهایش؛ چیزی که در آموزش کودک بسیار مهم است.»
دکتر قاسم زاده در پایان سخنانش گفت که ۹۰ سال است از تاسیس نخستین مهدکودک در ایران می گذرد ولی تنها ۱۰ درصد کودکان به مهدکودک می روند و از آموزش های این دوره بهره مند می شوند.
فرزانه طاهری قندهاری با اشاره به این که موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان تنها نهادی است که درباره زندگی و آثار باغچه بان پژوهشی گسترده انجام داده و در مجموعه کتاب های تاریخ ادبیات کودکان منتشر کرده است درباره ی نقش جبار باغچه بان بر ادبیات کودک ایران یاد آور شد که باغچه بان نیز همچون پیشگامان تاسیس کودکستان های ارمنی در ایران، گام نخست را تولید منابع کار برای این گروه سنی می بیند. جبار باغچه بان در زندگینامه خود می نویسد که در آن زمان هیچگونه وسایل تربیتی برای کودکان از جمله نمایشنامه، سرود، شعر و قصه در ایران وجود نداشت و او به ابتکار خود آن ها را تهیه می کند. او با الهام از قصه های عامیانه که از کودکی به یاد داشت برای کودکان نمایشنامه و شعر و چیستان می نویسد.
او اجرای نمایش را یکی از بنیا‌ن‌های مهم آموزش پیش‌دبستانی می‌دانست. به همین سبب هنگامی که در سال ١٣٠٣ کودکستان باغچه اطفال در تبریز را بنیان نهاد، دست به کار نوشتن نمایشنامه‌های گوناگون شد و به یاری همسرش که با موسیقی آشنا بود، در کودکستان نمایش‌های آهنگین اجرا کرد. او تلاش داشت به کمک ادبیات مهارت خردسالان را در استفاده از ۵ حس بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی و بویایی بالا ببرد تا آن ها خوب ببینند، خوب بشنوند تا در آینده بتوانند خوب بخوانند.
باغچه‌بان با نوشتن قطعه‌های نمایشی برای کودکان پیش‌دبستان، از دو سو پیشگام به شمار می‌رود: نخست اینکه با این آثار نام خود را به عنوان پدر ادبیات نمایشی کودکان در ایران ثبت کرد. دوم آنکه، مواد آموزشی و کمک‌آموزشی برای کودکان پیش‌دبستانی پدید آورد و این، اهمیت آثار او را دو چندان می‌کند.
طاهری از نمایشنامه های خرخر، خانم خزوک، پیر و ترب و دو کتاب گرگ و چوپان و کتاب زندگی کودکان از آثار او برای کودکان نام برد.
این مراسم با رونمایی از سردیس جبار باغچه بان ساخته هادی عرب نرمی به پایان رسید.
افزودن دیدگاه جدید