پرویز شهریاری (زاد ۲ آذر ۱۳۰۵ در کرمان — درگذشته ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۱ در تهران) ریاضیدان، مترجم، نویسنده و از چهرههای ماندگار ایران در زمینه دانش و آموزش و پرورش بود.
پدرش دهقانزادهای بود که روی زمینهای اربابی کارگری میکرد. پس از مرگ پدر، مسئولیت خانواده بهدوش مادرش (گلستان شهریاری) بود. این خانواده از لایههای درآمدی پایین جامعه بودند و دوران کودکی شهریاری از نظر معیشتی دوران سختی بود. او تا سال سوم دبیرستان را در دبیرستان ایرانشهر در شهر کرمان گذراند و وارد دانشسرای مقدماتی کرمان شد. در خرداد ۱۳۲۳ دانشآموخته شد و برای ادامه تحصیل به تهران رفت.
در سال ۱۳۳۲، در تهران در رشته ریاضی از دانشکدهٔ علوم دانشگاه تهران و دانشسرای عالی (دانشگاه تربیت معلم تهران کنونی) دانشآموخته شد. یک سال در شیراز آموزگار بود و در سال ۱۳۳۳ به تهران رفت. آن روزها در دبیرستان اندیشه و دبیرستانهای وابسته به گروه فرهنگی خوارزمی آموزش میداد. در دانشکدهٔ فنی دانشگاه تهران، در کلاسهای روزانه و شبانه دانشگاه تربیت معلم و در اراک در مدرسه عالی علوم اراک هم آموزگار بود.
این دانشمندسرانجام در ۸۶ سالگی و در ساعت ۴:۳۰ دقیقه بامداد روز جمعه ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۱ به علت مشکل تنفسی در بیمارستان جم تهران زندگی را بدرود گفت و در عصر همان روز در آرامگاه قصر فیروزه زرتشتیان واقع در شرق تهران با باشندگی گروهی از دوستدارانش به خاک سپرده شد.
فعالیتهای علمی و آموزشی در حوزه کودک و نوجوان
- تألیف کتابهای ریاضی در فاصله ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۲ و همزمان با آن تألیف و ترجمه صدها کتاب، در زمینه تاریخ و آموزش ریاضیات؛
- تهیه یک دوره کتاب درسی ریاضی دوره اول دبیرستان؛
- شروع بهکار در دبیرستان «اندیشه» از مهر ۱۳۳۸؛
- راهاندازی اولین کلاس کنکور در ایران با نام گروه فرهنگی خوارزمی؛
- تأسیس دبیرستان پسرانه خوارزمی (۱۳۳۹)؛
- تأسیس دبیرستان دخترانه مرجان، (۱۳۴۰)؛
برخی از آثار در حوزه کودک و نوجوان
- تاریخ حساب، نوشته رنه تاتون، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول ۱۳۲۹، ترجمه.
- ریاضیات در شرق، انتشارات خوارزمی، ۱۳۵۲، ترجمه.
- سرگذشت آنالیز ریاضی، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۴، ترجمه.
- ریاضیات کاربسته، انتشارات هدهد، ۱۳۶۰، ترجمه.
- لباچفسکی و هندسه نااقلیدسی، انتشارات توکا، ۱۳۶۰، تألیف.
- پویایی ریاضیات، انتشارات پویش، ۱۳۶۰، ترجمه.
- اواریست گالوا، (رمانی بر اساس زندگی اواریست گالوا) لئوپولد انیفلد، چاپ نخست ۱۳۶۴ انتشارات هدهد، چاپ دوم ۱۳۷۳ نشر بردار، ترجمه.
- من ریاضیدانم، نوربرت وینر، انتشارات فاطمی، چاپ اول ۱۳۶۴، ترجمه.
- آفرینندگان ریاضیات عالی، ل. س. فریمان، انتشارات فردوس، چاپ نخست ۱۳۶۳، ترجمه.
- خوارزمی و انفورماتیک، شرکت دادهپردازی ایران، ۱۳۷۰، تألیف.
- خلاقیت ریاضی، جورج پولیا، انتشارات فاطمی، ۱۳۷۳، چاپ چهارم، ترجمه.
- عالیجناب چکمه (گوشهای از تاریخ ریاضیات)، انتشارات پژوهنده، چاپ نخست ۱۳۷۸، چاپ دوم ۱۳۸۴، تألیف.
- سرگذشت ریاضیات، نشر مهاجر، چاپ نخست ۱۳۷۸، تألیف.
- لگاریتم (تاریخ استدلالی لگاریتم)، گ. ک. استاپو، انتشارات خوارزمی، چاپ نخست ۱۳۴۸.
- هندسه در گذشته و حال، انتشارات امیرکبیر، سالهای پنجاه، تألیف و ترجمه.
- غیاثالدین جمشید کاشانی، ریاضیدان ایرانی، انتشارات فنی ایران، ۱۳۷۸، تألیف.
- جوهر، روش و کارایی ریاضیات، ۳ جلد، انتشارات فنی ایران، ۱۳۸۰، ترجمه.
- مسئلههای تاریخی ریاضیات ، و. د. چیستیاکوف، نشر نی، ترجمه.
- فلسفه، اخلاق و ریاضیات، انتشارات پژوهنده، چاپ نخست ۱۳۸۰، تألیف و ترجمه.
- خلاقیت در ریاضیات و مهندسی، انتشارات پژوهنده، چاپ نخست ۱۳۸۰، تألیف و ترجمه.
- ریاضیات و هنر، انتشارات پروهنده، چاپ نخست ۱۳۸۱، تألیف و ترجمه.
- آموزش ریاضی، نشر مهاجر، چاپ نخست ۱۳۸۴، تألیف و ترجمه.
- گاهنامه ریاضی، شامل شرححال و نظر ریاضیدانان، انتشارات مهاجر، ۱۳۸۰، تألیف.
- شما هم میتوانید در درس ریاضی خود موفق باشید، انتشارات مدرسه، چاپ نخست ۱۳۷۸، چاپ دوم ۱۳۸۰، تألیف.
- نگاهی به تاریخ ریاضیات در ایران، شرکت انتشارت علمی و فرهنگی، چاپ نخست بهار ۱۳۸۵، تألیف.
- دوره کتابهای درسی ریاضی سه سال اول دبیرستان (نظام قدیم)، شامل دو جلد حساب (برای سالهای اول و سوم)، دو جلد جبر (سالهای دوم و سوم)، و سه جلد هندسه (سالهای اول و دوم و سوم)، کلاله خاور، ۱۳۳۷–۱۳۳۵، تألیف.
- دوره کامل ریاضیات دبیرستانی و کتابهای مسائل مربوط به آن (با همکاری آقایان امامی، ازگمی، بهنیا، شیخرضایی) انتشارات علمی و سپس امیرکبیر، در فاصله سالهای ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۴، تألیف.
- ریاضیات ۵ سال اول دبیرستان، و ۳ سال راهنمایی تحصیلی (با همکاری آقای شمسآوری)، سالهای ۱۳۵۱–۱۳۴۵، تألیف.
- جبر سال سوم رشته ریاضی–فیزیک (با همکاری آقای امامی)، ۱۳۵۲، تألیف.
- بازی با بینهایت، روزا پتر، چاپ اول ۱۳۵۶ انتشارات توکا، چاپ دوم ۱۳۶۳ انتشارات فردوسی، ترجمه.
- منحنیها در فضا، دونووان جونسون، انتشارات چاپار، چاپ اول ۲۵۳۶، ترجمه.
- دستگاههای محدود ریاضیات، انتشارات چاپار، ۲۵۳۴، ترجمه.
- داستان مجموعهها، ن. ی. ویلنکین، انتشارات توکا، چاپ اول ۱۳۵۵، چاپ دوم شهریورماه ۱۳۵۷، ترجمه.
- داستانهای ریاضی، انتشارات توکا، سالهای شصت، ترجمه.
- روش مختصاتی و هندسهٔ چهاربعدی، ی. م. گلفاند/ا. گ. گلاگوله وا/آ. آ. کیریلوف، انتشارات خوارزمی، ۱۳۵۶، ترجمه.
- مسیر ریاضیات جدید، دبلیو. دبلیو. سایر، چاپ نخست بهار ۱۳۶۶ توسط انتشارات علمی دانشجو، چاپ دوم بهار ۱۳۶۹ توسط رز نشر/سازمان چاپ و نشر مشهد، ترجمه.
- سرگرمیهای هندسه، ی. ای. پرلمان، انتشارات خوارزمی، چاپ نخست مهرماه ۱۳۴۷، چاپ دوم شهریورماه ۱۳۵۷.
- سرگرمیهای جبر، ی. ای. پرلمان، انتشارات امیرکبیر، چاپ نخست ۱۳۴۶، چاپ ششم ۱۳۶۵.
- سرگرمیهای ریاضی، ی. ای. پرلمان.
- ریاضیات زنده، ی. ای. پرلمان، نشر میترا، چاپ نخست بهار ۱۳۷۴.
- اندیشه ریاضی، ب. آ. کوردمسکی، انتشارات امیرکبیر (از مجموعهکتابهای سیمرغ، شماره ۹۱)، چاپ نخست ۱۳۵۵.
- ۱۷۵ مسئله منطقی ، دی یر دبیزام/یانوش هرتسگ، نشر نی، چاپ نخست ۱۳۶۶، چاپ دوم ۱۳۷۴.
- سرگرمیهای توپولوژی (توپولوژی تجربی) ، استفن بار، نشر نی، چاپ دوم ۱۳۷۴.
- در پی فیثاغورث ، شهپان. النسکی، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم ۱۳۸۴.
- در قلمرو ریاضیات، آ. پ. دوموریاد، انتشارات امیرکبیر، چاپ نخست ۱۳۴۸، چاپ دوم ۱۳۶۳.