چگونه کودک را به کتاب خواندن علاقه مند کنیم؟

نخستین گام در علاقه‌مند کردن کودکان به خواندن و ایجاد علاقه به مطالعه در آن‌ها، انتخاب کتاب‌های شادی ‌بخش، سازگار با روحیه ‌ی جست ‌وجوگر و پرتحرک آن‌ها، پاسخگو به پرسش‌ها و نیازهای ‌شان و تهی از آموزش‌های خشک و مستقیم و پند و اندرز است.

پیش از همه، بهتر است یادآوری کنیم که برای پاگذاشتن کودک به دنیای کتاب، بهترین راه بلند‌خوانی آن از سوی بزرگترها و خواندن جمعی است.
داستان‌هایی را برای بلند‌خوانی انتخاب کنید که بازتاب‌ روحیه‌ی کودکانه، بازیگوشی‌ها، قهر و آشتی‌ها، زلالی روان و رفتارهای کودکانه باشند. کودکان با این داستان‌ها همدلی می‌کنند و در لابه‌‌لای آن‌ها، خود را می‌بینند و می‌یابند.
گفت‌وگوی جمعی درباره‌ی همه‌ی جنبه‌های کتاب، از عنوان گرفته تا متن، زبان و تصویرهای جلد، اندازه‌ی حروف و قطع کتاب، پس از پایان مطالعه بسیار اهمیت دارد. از همه‌ی کودکان درباره‌ی این جنبه‌ها نظر بخواهید. آن ‌ها باید نظر خود را با اعتماد به نفس، شمرده و دقیق بیان کنند. دقت کنید که همه‌ ی ویژگی‌های کتاب در این گفت ‌وگوها بررسی شوند. شما تنها به عنوان یکی از خوانندگان، نظر خود را بدهید. بگذارید در گفت ‌وگوها و اظهارنظرها، خود کودکان با یکدیگر تعامل داشته باشند. اجازه ندهید هیچ‌کس نظر خود را به دیگری تحمیل کند.
پس از پایان این گفت‌ وگوها و اطمینان یافتن از این که کودکان کتاب خوانده شده را دوست داشته‌اند، نوبت به فعالیت‌های پیرامونی می‌رسد.
یکی از گیراترین و پرکشش‌ترین این فعالیت‌ها، اجرای نمایش از کتاب است. در کتاب‌ های داستانی این فعالیت‌ را آسان ‌تر می‌توان انجام داد. می ‌توان بنا به پیشنهاد کودکان و قابلیت‌ کتاب، گونه‌های مختلف نمایش خلاق برای آن ترتیب داد. خیمه‌شب بازی، نمایش عروسکی، سایه‌بازی، نمایش خلاق، نمایش با نقاشی شخصیت‌ها روی انگشتان و دست‌ها و......
از کودکان بخواهید همه‌ی کارهای اجرای نمایش از کتاب ( تهیه‌ ی عروسک ‌ها، نقاشی، صحنه ‌آرایی، چهره ‌آرایی ) را خود انجام دهند و شما تنها به عنوان راهنما درکنارشان باشید. اجرای نمایش از کتاب خوانده شده سودمندی‌های گوناگون دارد. کودکان (که همه باید در نمایش شرکت داشته باشند ) برای حضور در جمع اعتماد به نفس پیدا می‌کنند. چون باید از زبان شخصیت‌ها حرف بزنند، واژگان بیشتری را یاد می‌گیرند و گنجینه‌ ی واژگان ‌شان پربارتر می‌شود. با اجرای نقش، درک بهتری از مطالب خوانده شده پیدا می‌کنند. نیروی تخیل آن‌ها به سبب وارد شدن به دنیای کتاب و نمایش گسترش می‌یابد. با به عهده گرفتن وظایفی همچون دوخت عروسک و لباس ‌های آن، نقاشی دستان و انگشتان، صحنه‌آرایی و چهره‌آرایی، مهارت‌های تازه‌ای می‌آموزند و....
کودکان می‌توانند متن را به شکل قصه برای دیگران بازگو کنند. این کار به شما کمک می کند تا از مهارت‌های زبانی و چگونگی بهره‌گیری از زبان و بدن درک کودک از موضوع و نقاط عطف داستان و میزان اعتماد به نفس او آگاهی بیشتری پیدا کنید.
از کودکان بخواهید در صورتی که کتاب مصور است، درباره‌ی تصویرها و ویژگی‌های آن‌ها گفت‌ وگو کنند. در این گروه سنی کودکان بیشترین دریافت از موضوع را از تصویر‌های کتاب دارند تا متن آن و اگر انتخاب کتاب را به آن‌ها واگذاریم، دوست داشتن یا نداشتن تصویرهای آن، یکی از مهمترین معیارها برای گزینش کتاب از سوی آن‌هاست.
از یکی از دانش‌آموزان داوطلب بخواهید تا در مقام نویسنده بنشیند و به پرسش‌های دیگران درباره‌ی انگیزه‌ی او از نوشتن کتاب، دشواری‌ها و شیرینی‌های کار نویسندگی، علت انتخاب موضوع کتاب و شخصیت‌ها و رویدادهای آن پاسخ دهد.
سپس از دانش‌آموزان بخواهید به شکل گروهی یا فردی بنویسند یا بگویند که اگر جای نویسنده‌ی کتاب خوانده شده بودند، چه تغییراتی در آن می‌دادند.
از یکی از دانش‌آموزان داوطلب بخواهید در مقام تصویرگر (اگر کتاب مصور است) بنشیند و به پرسش‌های دانش‌آموزان درباره‌ی کار تصویرگری، چگونگی انتخاب تصویرها برای کتاب خوانده شده، دشواری‌ها وشیرینی‌های کار نویسندگی پاسخ دهد.
در پایان کار از دانش‌آموزان بخواهید به شکل گروهی، با موضوع کتاب خوانده شده، کتابسازی کنند.
بلندخوانی کتاب‌های غیرداستان (دینی، علمی، زندگی نامه، سفرنامه، بازی و سرگرمی و هنر، که برای این گروه سنی بهتر است ساختار داستانی داشته باشند) نیز در صورت گزینش درست آن‌ها و فعالیت عملی در زمینه‌ی موضوع کتاب‌ها به همان اندازه‌ی کتاب ‌های داستانی برای کودکان گیرایی دارند.
پیشنهاد می‌کنیم برای بلندخوانی از کتاب‌های شعرکودکانه آغاز کنید. شعرهای کودکانه‌ی خوب از شاعران ایرانی همچون محمود کیانوش، پروین دولت‌آبادی و شاعران خارجی را انتخاب کنید و چند بار بخوانید تا آهنگ آن‌ها را به درستی بشناسید. سپس شعر را سرکلاس بخوانید واز دانش‌آموزان بخواهید با ضربه‌های دست خود، آهنگ آن را پیدا کنند. می‌توانید برای برانگیختن توجه بیشتر آن‌‌ها، بار دوم همان شعر را غلط بخوانید تا دانش‌آموزان با ضربه‌های دست خود یا انگشتان‌شان روی میزهای کلاس، به غلط خواندن شما پی ببرند. این کار هم هیجان و گیرایی بیشتری به کار می‌دهد و هم به کودکان کمک می‌کند گونه‌ی شعر را از دیگرگونه‌های ادبی تشخیص دهند و بتوانند خود، شعرها را به درستی بخوانند.

دسته‌ها:

مقاله ها و نوشته های حوزه کودک مقاله ها و نوشته های ترویج خواندن و ادبیات کودکان حتما بخوانید - خانواده مجموعه نوشته های مناسب برای ۷ ۹ سال مجموعه نوشته های مناسب برای ۱۰ ۱۲ سال مجموعه نوشته مناسب خانواده کتابداران دسته بندی کتابداران

نویسنده

عاطفه سلیانی

Submitted by editor6 on پ., 07/02/2009 - 13:33

پیش از همه، بهتر است یادآوری کنیم که برای پاگذاشتن کودک به دنیای کتاب، بهترین راه بلند‌خوانی آن از سوی بزرگترها و خواندن جمعی است.
داستان‌هایی را برای بلند‌خوانی انتخاب کنید که بازتاب‌ روحیه‌ی کودکانه، بازیگوشی‌ها، قهر و آشتی‌ها، زلالی روان و رفتارهای کودکانه باشند. کودکان با این داستان‌ها همدلی می‌کنند و در لابه‌‌لای آن‌ها، خود را می‌بینند و می‌یابند.
گفت‌وگوی جمعی درباره‌ی همه‌ی جنبه‌های کتاب، از عنوان گرفته تا متن، زبان و تصویرهای جلد، اندازه‌ی حروف و قطع کتاب، پس از پایان مطالعه بسیار اهمیت دارد. از همه‌ی کودکان درباره‌ی این جنبه‌ها نظر بخواهید. آن ‌ها باید نظر خود را با اعتماد به نفس، شمرده و دقیق بیان کنند. دقت کنید که همه‌ ی ویژگی‌های کتاب در این گفت ‌وگوها بررسی شوند. شما تنها به عنوان یکی از خوانندگان، نظر خود را بدهید. بگذارید در گفت ‌وگوها و اظهارنظرها، خود کودکان با یکدیگر تعامل داشته باشند. اجازه ندهید هیچ‌کس نظر خود را به دیگری تحمیل کند.
پس از پایان این گفت‌ وگوها و اطمینان یافتن از این که کودکان کتاب خوانده شده را دوست داشته‌اند، نوبت به فعالیت‌های پیرامونی می‌رسد.
یکی از گیراترین و پرکشش‌ترین این فعالیت‌ها، اجرای نمایش از کتاب است. در کتاب‌ های داستانی این فعالیت‌ را آسان ‌تر می‌توان انجام داد. می ‌توان بنا به پیشنهاد کودکان و قابلیت‌ کتاب، گونه‌های مختلف نمایش خلاق برای آن ترتیب داد. خیمه‌شب بازی، نمایش عروسکی، سایه‌بازی، نمایش خلاق، نمایش با نقاشی شخصیت‌ها روی انگشتان و دست‌ها و......
از کودکان بخواهید همه‌ی کارهای اجرای نمایش از کتاب ( تهیه‌ ی عروسک ‌ها، نقاشی، صحنه ‌آرایی، چهره ‌آرایی ) را خود انجام دهند و شما تنها به عنوان راهنما درکنارشان باشید. اجرای نمایش از کتاب خوانده شده سودمندی‌های گوناگون دارد. کودکان (که همه باید در نمایش شرکت داشته باشند ) برای حضور در جمع اعتماد به نفس پیدا می‌کنند. چون باید از زبان شخصیت‌ها حرف بزنند، واژگان بیشتری را یاد می‌گیرند و گنجینه‌ ی واژگان ‌شان پربارتر می‌شود. با اجرای نقش، درک بهتری از مطالب خوانده شده پیدا می‌کنند. نیروی تخیل آن‌ها به سبب وارد شدن به دنیای کتاب و نمایش گسترش می‌یابد. با به عهده گرفتن وظایفی همچون دوخت عروسک و لباس ‌های آن، نقاشی دستان و انگشتان، صحنه‌آرایی و چهره‌آرایی، مهارت‌های تازه‌ای می‌آموزند و....
کودکان می‌توانند متن را به شکل قصه برای دیگران بازگو کنند. این کار به شما کمک می کند تا از مهارت‌های زبانی و چگونگی بهره‌گیری از زبان و بدن درک کودک از موضوع و نقاط عطف داستان و میزان اعتماد به نفس او آگاهی بیشتری پیدا کنید.
از کودکان بخواهید در صورتی که کتاب مصور است، درباره‌ی تصویرها و ویژگی‌های آن‌ها گفت‌ وگو کنند. در این گروه سنی کودکان بیشترین دریافت از موضوع را از تصویر‌های کتاب دارند تا متن آن و اگر انتخاب کتاب را به آن‌ها واگذاریم، دوست داشتن یا نداشتن تصویرهای آن، یکی از مهمترین معیارها برای گزینش کتاب از سوی آن‌هاست.
از یکی از دانش‌آموزان داوطلب بخواهید تا در مقام نویسنده بنشیند و به پرسش‌های دیگران درباره‌ی انگیزه‌ی او از نوشتن کتاب، دشواری‌ها و شیرینی‌های کار نویسندگی، علت انتخاب موضوع کتاب و شخصیت‌ها و رویدادهای آن پاسخ دهد.
سپس از دانش‌آموزان بخواهید به شکل گروهی یا فردی بنویسند یا بگویند که اگر جای نویسنده‌ی کتاب خوانده شده بودند، چه تغییراتی در آن می‌دادند.
از یکی از دانش‌آموزان داوطلب بخواهید در مقام تصویرگر (اگر کتاب مصور است) بنشیند و به پرسش‌های دانش‌آموزان درباره‌ی کار تصویرگری، چگونگی انتخاب تصویرها برای کتاب خوانده شده، دشواری‌ها وشیرینی‌های کار نویسندگی پاسخ دهد.
در پایان کار از دانش‌آموزان بخواهید به شکل گروهی، با موضوع کتاب خوانده شده، کتابسازی کنند.
بلندخوانی کتاب‌های غیرداستان (دینی، علمی، زندگی نامه، سفرنامه، بازی و سرگرمی و هنر، که برای این گروه سنی بهتر است ساختار داستانی داشته باشند) نیز در صورت گزینش درست آن‌ها و فعالیت عملی در زمینه‌ی موضوع کتاب‌ها به همان اندازه‌ی کتاب ‌های داستانی برای کودکان گیرایی دارند.
پیشنهاد می‌کنیم برای بلندخوانی از کتاب‌های شعرکودکانه آغاز کنید. شعرهای کودکانه‌ی خوب از شاعران ایرانی همچون محمود کیانوش، پروین دولت‌آبادی و شاعران خارجی را انتخاب کنید و چند بار بخوانید تا آهنگ آن‌ها را به درستی بشناسید. سپس شعر را سرکلاس بخوانید واز دانش‌آموزان بخواهید با ضربه‌های دست خود، آهنگ آن را پیدا کنند. می‌توانید برای برانگیختن توجه بیشتر آن‌‌ها، بار دوم همان شعر را غلط بخوانید تا دانش‌آموزان با ضربه‌های دست خود یا انگشتان‌شان روی میزهای کلاس، به غلط خواندن شما پی ببرند. این کار هم هیجان و گیرایی بیشتری به کار می‌دهد و هم به کودکان کمک می‌کند گونه‌ی شعر را از دیگرگونه‌های ادبی تشخیص دهند و بتوانند خود، شعرها را به درستی بخوانند.