روش‌های ترویج ادبیات غیرداستانی برای کودک و نوجوان

ترویج کتاب‌های علمی برای کودکان و نوجوانان

بسیاری از کودکان و نوجوانان به خواندن کتاب های علمی علاقه مندند. اما چگونه می توان خواندن کتاب های علمی را نیز به فعالیتی سرگرم کننده و لذت بخش تبدیل کرد؟ 

• از مخاطبان درخواست شود اگر کتاب علمی در خانه یا کتابخانه‌ی شخصی‌شان دارند، به مدرسه یا کتابخانه بیاورند. آموزشگر و مروج پس از مطالعه‌ی کتاب و اطمینان از درست بودن مطالب آن، دانش آموزان را گروه‌بندی می‌کند و از هر گروه می‌خواهد درباره‌ی‌بخش های مختلف آن: تاریخچه‌ی علمی که کتاب مربوط به آن است، آزمایش‌ها، دانشمندان برجسته‌ی ایرانی و خارجی که در زمینه‌ی موضوع مورد نظر می‌شناسند، مقایسه‌ی پیشرفت این رشته‌ی علمی در ایران و دیگر کشورهای جهان، علل پیشرفت یا رکود این رشته علمی در ایران، به پژوهش بپردازند.

• اگر در کتاب آزمایش وجود دارد، مروج یا آموزشگر باید با آماده کردن ابزار لازم، زمینه را فراهم کند تا دانش آموزان یا مخاطبان، آن آزمایش را خود انجام دهند و نتیجه‌ی آن را ببینند و آموخته‌های خود را باز گو کنند.

• آموزشگر یا مروج باید از پیش فهرستی از کتاب‌ها و فرهنگ نامه‌های مناسب که به دانش آموزان یا مخاطبان در کارشان کمک کند، فراهم کنند و در اختیار هر گروه بگذارند. نتایج پژوهش دانش آموزان یا مخاطبان به شکل گزارش که بهتر است با عکس و نمودار همراه باشد، در یک مجموعه گردآوری و به کتابخانه‌ی آموزشگاهی (در صورتی که در مدرسه کار شود و مدرسه کتابخانه داشته باشد) داده می‌شود تا دیگران نیز به هنگام نیاز از آن استفاده کنند.

• ترتیب دادن بحث و گفت و گو درباره‌ی رشته‌های علمی مورد علاقه‌ی دانش آموزان، علل پیدایش و ضرورت کاربرد آن‌ها، پرسش از دانش آموزان درباره‌ی رشته‌های علمی مورد نیاز برای جامعه و کشور ما، انتخاب کتابی علمی که موضوع آن با مشارکت خود دانش آموزان تعیین می‌شود و به نقد گذاشتن آن، سپس ارائه‌ی معیارهای شناخت و ارزیابی کتاب‌های علمی به مخاطبان (در صورت امکان با کمک و مشورت کارشناسان شورای کتاب کودک) که مهمترین آن‌ها، صحت و دقت مطالب، وجود فهرست منابع، به روز بودن اطلاعات، عملی بودن آزمایش‌ها و درستی نتایج آن‌ها، اشاره به روابط علت و معلولی میان پدیده‌ها و درستی و دقت تصاویر و عکس‌ها، جدول‌ها، نمودارها و نقشه هاست، خواندن یک کتاب معتبر درباره‌ی تاریخ علم برای آشنایی با نشیب و فرازها و بازدارنده‌های پیشرفت علوم در دوران‌های مختلف تاریخی به شکل جمعی همراه با بحث و گفت و گو و از همه مهمتر ایجاد نگرش علمی در مخاطبان با توجیه و استدلال درباره‌ی نسبی گرایی در علم برای آن‌ها و سرانجام تبدیل کتاب‌های علمی به خواندنی‌های جذاب و پر کشش برای کودکان از جمله فعالیت‌های مناسب در این زمینه است.