بلبل سرگشته

بچه‌ها! «شب دراز است و قلندر بیدار و بیکار»...

بنابراین پس از افسانه زنگوله به پا داستان بلبل سرگشته را بشنوید! این هم از همان افسانه‌های کهن است که به همه جا رفته است.

یکی بود، یکی نبود، یک زن و شوهری بودند، که خیلی باهم مهربان بودند و هم دیگر را دوست می‌داشتند. این‌ها یک پسر و یک دختر داشتند. پسر یک شیر از دختر بزرگ‌تر بود، وقتی که این‌ها پاشان را تو هفت سال و هشت سال گذاشتند، مادره عمرش را داد به شما. پدر و بچه‌ها خیلی غصه دار شدند، اما چه می‌شود کرد؟ روزگار از این کارها بسیار می‌کند... باری هفته و چله و سال مادر گذشت، پدر ناچار شد برای تر و خشک کردن خودش و بچه‌ها دست یکی را بگیرد و بیاورد توی آن خانه. همین کار را کرد...

این زن یواش یواش خودش را توی آن خانه جای کرد و زبان و کام و هفت اندام شوهرش را بست و کار را به جایی رساند که اگر هر کاری می‌کرد و هر فرمانی می‌داد، شوهرش دهن این را نداشت، که بگوید این چه کاری است تو می‌کنی و بیخود وِر می‌زنی؟ بچه‌ها را هم از چشم پدر انداخت و پدر را جلو چشم پسر و دختر یک «اولولو» کرد. پاش را از این جاها هم بالاتر گذاشت و هر شب به یک بهانه‌ای جنجال و غوغا راه می‌انداخت، تا یک شب که شورش را درآورد...

مردک پرسید: «آخر تا کی می‌خواهی روز و روزگار را به ما تلخ کنی و نگذاری یک آب شیرین از گلومان پایین برود؟ من، مثل سگ پا سوخته، شب و روز توی این باغ، سر آن زمین، پای جالیز جان می‌کنم، برای یک تکه نان، که به خوشی بخوریم، تو هم این جور یک لقمه نان را به ما زهر می‌کنی!»

زنیکه گفت: «بیخود داد و بیداد راه ننداز! تا چرخ و فلک بر سر دوره، هر شب همین طوره. اگر می‌خواهی خوش زندگی کنی، گفتگو توی خانه نداشته باشی، باید کلک این پسره را بکنی، باید نفله اش کنی!»

مردک گفت: «نمی‌شود این کار را کرد! چطور می‌توانم؟» گفت: «خوب می‌توانی. من راهش را یادت می‌دهم.»

این گذشت، تا یک روز که پدر و پسر خواستند بروند بیرون شهر، از باغ هیزم بیاورند. زنیکه گفت: «شما دوتا امروز شرط ببندید که تا غروب هر که بیشتر هیزم جمع کرده بود و بارش سنگین‌تر بود، آن یکی را سر ببرد» پدره گفت: «خیلی خوب» پسره جوابی نداد و خواهی نخواهی قبول کرد. زنیکه به شوهر یاد داد، که چه کار کند. سفره نان شان را بست و آن‌ها را روانه کرد. آن‌ها آمدند توی باغ، هیزم جمع کردند تا نزدیک غروب. پدره گفت: «کوله‌ات را بیار که باید برویم.» وقتی پسر پشته‌ی خودش را آورد پدره دید زیادتر از مال خودش است، به روی خودش نیاورد و به پسره گفت: «من نشسته‌ام، آن کوزه را از دم خانه باغ وردار ببر از چشمه آب کن بیار من بخورم!» پسره رفت که از چشمه آب بیاورد، مردک یک کوله از هیزم پسره ورداشت و روی مال خودش گذاشت، مال خودش زیادتر از مال پسره شد. وقتی پسره آب را آورد، مردک گفت: «حالا بیا ببینیم بار کی زیادتر است.» دیدند مال مردکه زیادتر است. مردکه پسره را کشت، سرش را توی بار گذاشت و آورد خانه که نشان زنش بدهد، زنش هم هیچ چی نگفت، برای ناهار سر را توی دیگ گذاشت و بار کرد، ظهر که شد دختر از مکتب آمد به زن بابا گفت: «ناهار مرا بده بخورم، بروم مکتب.»

گفت: «دیگ‌ها توی آشپزخانه روی بار است، کاسه را وردار برو یک خرده برای خودت بکش.» دختر وقتی رفت سر دیگ‌ها، در دیگ اولی را که برداشت هول کرد! چشمش خورد به کاکل برادرش، شناخت در دیگ را گذاشت و گریه کنان رفت مکتب و سرگذشت را برای ملا باجی گفت. ملا باجی گفت: «زن باباها از این کارها تو دنیا زیاد کرده‌اند و می‌کنند، تو غصه نخور، دود این آتش توی چشم خودش می‌رود. اما تو کاری که می‌کنی لب به گوشت برادر نمی‌زنی، استخوانش را هم جمع می‌کنی، زیر درخت گل رو به قبله چال می‌کنی و هر شب آب و گلاب به پاش می‌ریزی و یک چله هم ورد جاویدان می‌خوانی، بعد دیگر کارت نباشد.»

دختره حرف‌های ملا باجی را گوش کرد. استخوان‌های سر برادر را جمع کرد رو به قبله زیر درخت گل چال کرد، تا چهل شب وقتی که همه خواب بودند، پیه سوز را روشن می‌کرد می‌آمد پای درخت گل، آب و گلاب می‌ریخت ورد جاویدان می‌خواند.

شب آخر چله، نزدیک سحر که ورد دختر تمام شد یک دفعه باد تندی وزید، هوا روشن شد و از میان بوته‌ی گل، بلبلی پرید روی شاخه و رفت توی چهچه و بنا کرد خواندن:

«من هم شدم بلبل، همنشین گل

منم، منم بلبل سرگشته از کوه و کمر برگشته،

پدر نامرد مرا کشته، زن پدر نابکار مرا خورده؟