آشنایی با الیور جفرز

زندگی­نامه

آثار آلیور جِفرز قالب‌های متفاوتی دارد، از نقاشی فیگوراتیو گرفته تا تصویرگری و کتاب‌­های تصویری. نقاشی‌­های متمایز او در چندین شهر و گالری مانند گالری لازاریدس[1] و گالری ملی پرتره[2] در لندن، موزه بروکلین[3] و نمایشگاه اسپرینگ بریک[4] در نیویورک و گشتالتن اسپیس[5] در برلین به نمایش گذاشته شده است.

کتاب‌­های تصویری جفرز مانند «این پسر چقدر کتاب می­‌خورد»[6]2006، «این گوزن مال من است»[7]2012، « روزی که مداد شمعی‌ها دست از کار کشیدند»[8]2013 و ادامه آن «روزی که مداد شمعی‌ها به خانه برگشتند»[9] 2015 (از پرفروش ترین‌­های نیویورک تایمز) و «روزی روزگاری الفبا»[10]2014 به بیش از 30 زبان ترجمه شده است.
 دومین کتاب او «پنگوئنی که گم شده بود»[11] 2005 با همکاری استودیو AKA، به یک پویانمایی کوتاه تبدیل شد و بیش از شصت جایزه مانند جایزه‌ی بهترین انیمیشن کوتاه بفتا را دریافت کرده است.

کتاب­­‌های تصویری او، جوایز بهترین کتاب‌­های مصور کودکان[12] نیویورک تایمز، جایزه بولونیا راگازی[13]، جایزه کتاب سال ایرلند[14] و جایزه انجمن ادبی انگلستان، جایزه اسمارتیز[15]، جایزه کتاب ردهوس[16]، و کتاب سال بلو­پیتر[17] را برده‌ است. الیور در سال 2010، در کاری مشترک با مک پِرمو[18] (فیلم‌ساز و هنرمند)، برنده جایزه امی[19] شد. هم‌چنین در سال 2013، طی همکاری مجدد با مک پِرمو، موزیک ویدئوی Ordinary Love گروه U2 را کارگردانی کرد.
او هم‌چنین کارگردان هنری تور جهانی معصومیت و تجربه این گروه بود.

الیور اهل بلفاست، ایرلند شمالی است و اکنون در بروکلین، نیویورک زندگی و کار می‌کند.

دیدگاه انتقادی

الیور جفرز نقاش و تصویرگری تحسین شده است. او بیش‌ترین شهرت‌اش را برای مجموعه کتاب‌­های تصویری­ کودکان به‌دست آورده است.

در سه کتاب اول او: «چگونه ستاره‌ بگیریم؟»[20]2004، «پنگوئنی که گم شده بود» 2005 و «بازگشت به خانه»[21]2007، ماجراهای پسری را دنبال می‌­کنیم که نام‌اش معلوم نیست (گویی داستان درباره‌ی همه‌ی پسرهاست). او پنگوئنی را به قطب جنوب بازمی‌­گرداند، یا سعی در به‌دست آوردن ستاره‌ای دارد، یا به ماه سفر می‌کند. این قهرمان چشم آبی که بینی برجست‌ه­­اش مشخصه‌­­ی غالب چهره‌­ی اوست (بدون مو، ابرو، لب، گوش، فقط گاهی دهان دارد)، همیشه یک بلوز راه راه قرمز با شلواری آبی رنگ می‌پوشد که پاهای چوب مانندش را پوشانده است (چون او اصلا پا ندارد).

شاید غیر معمول به نظر بیاید اما این پسر، با ظاهری معمولی در خانه­‌ای مستقل در محله‌­ای خارج از شهری نامعلوم زندگی می‌­کند. پدر و مادر این پسر کوچک (اگر داشته باشد) همیشه غایب هستند. شاید این غیبت، بیانگر دوستی­‌های غیر واقعی و غیر­عادی‌ای باشد که پسر برای حفظ­‌شان تلاش بسیار می­‌کند: با یک پنگوئن، یک ستاره و سپس یک بیگانه. موجودیت این پسر در جهان، شخصیتی یتیم است که در آثار جذاب الیور جفرز، به عنوان یک لکه مینیمالیستی در منظره‌ای غول پیکر ظاهر می‌­شود. استفاده از آبرنگی رقیق که به زیبایی تمام صفحات را پر می­‌کند، یک "تصویرگری" معمولی نیست. کارهایی که الیور در کتاب‌­هایش انجام می‌­دهد، بیش ­از خلق پس زمینه‌ی متن است. سبک ابتکاری جفرز این گونه است که طرح داستان را به­‌جای قلم نویسندگی، با استفاده از قلمو می­‌نویسد، گویی تصویر بر متن ارجحیت دارد.

گاهی صفحه آرایی کتاب‌­های کمیک را با برگزیدن مجموعه‌ای از تصاویر دنباله‌دار انجام می‌­دهد. در سایر مواقع، تصاویر دارای متن نیستند؛ به‌طوری که مخاطب بزرگسال ناخودآگاه مجبور به روایت داستان می­‌شود، مگر این‌که اجازه دهد تصاویر خود صحبت کنند. رابطه‌ی میان کلمات و تصاویر است که الیور جفرز را همان‌طور که در مصاحبه‌­اش گفت، هیجان‌­زده می‌­کند: "تا زمانی که درگیرش نشدم، نمی­‌فهمیدم چگونه فقط چند کلمه، می­‌تواند معنای تصویر را به‌ طور کامل تغییر دهد."

اگرچه طرح­‌های داستانی جفرز سورئال به نظر می­‌رسند اما ارتباط مکرر آن‌­ها با روزمرگی، به آن‌­ها زندگی می‌­بخشد. شاید شخصیت پسر داستان درگیر تلاش‌­های حماسی و غیرقابل باور باشد اما هنوز برای خوردن ناهار یا شام وحمام کردن، وقت دارد. در قسمتی درخشان از کمیک «بازگشت به خانه»، پسر از روی ماه می‌­پرد و به خانه برمی­‌گردد تا چیزهایی را که او و بیگانه برای تعمیر هواپیما و سفینه‌ی خود نیاز دارند، بدست بیاورد (این دو نفر به طور اضطراری روی ماه فرود آمده‌اند). با این حال، هنگامی ­که کتاب را ورق می‌­زنیم در صفحه بعد، پسر را می­‌بینیم که به خانه رسیده، روی صندلی اتاق نشیمن لم داده و مشغول خوردن ذرت بو داده است و برنامه تلویزیونی مورد علاقه‌­اش را همراه با پنگوئن چاق و چله‌ی داستان «پنگوئنی که گم شده بود»، تماشا می‌­کند. در صفحه روبه‌­رو، بیگانه در تاریکی فضا به ساعت خود نگاه می­‌کند و در این لحظه، پسر ناگهان به یاد می‌­آورد که چه کاری باید انجام دهد، پس با سرعت به سمت قفسه می‌­رود تا آن‌­چه را نیاز داشته، بردارد. حتی اگراین اتفاقات با تخیلات ما در تضاد نباشد، باز همین تغییر مسیرهای عادی سبب می‌شود داستان‌های جفرز  به واقعیت نزدیک باشند (شبیه بودن اتفاقات داستان به واقعیت برای مخاطب خردسال اهمیت دارد). طرح اصلی کتاب «چگونه ستاره‌ بگیریم»، از این قرار است: پسر ستاره­ای پیدا می‌­کند و با آن دوست می­‌شود. ایده‌ی داستان به‌خاطر توضیحات منطقی‌ای داده می‌شود، به خوبی پرورش یافته است. ستاره‌­ای که پسر پیدا کرده یک ستاره دریایی است (نه یک ستاره که از آسمان پایین افتاده). همان­‌طور که اخیراً جوانا کری[22] در مصاحبه گاردین با جفرز اظهار داشت:

"نقاشی‌ جفرز از برخی جهات کودکانه است اما چهار­چوبِ کلی کار هرگز موهن یا حقیر نیست. نقاشی ساده و تاثیرگذار و احساسات قدرتمند شخصیت پسر است که داستان‌­ها را به جنبش درمی‌­آورد. او با شوخ طبعی ملایم و استادی بی قید وبند، بدون جزئیات اضافی، آزادی احساسی کودکی را ستایش می‌کند که هنوز تخیلاتش محدود به واقعیت نشده است."

در کتاب «این پسر چقدر کتاب می‌­خورد» 2006، جفرز خوانندگان‌اش را به سمت دیگری سوق می‌­دهد. تکنیک استفاده شده برای جلد کتاب را به راحتی می‌توان تشخیص داد اما طیف مواد و تکنیک‌­های نقاشی استفاده شده در بسیاری از صفحات بین کلاژ و لوح رنگ باخته،[23] چندین برابر شده است. قهرمان این داستان هِنری است؛ پسری که نه فقط به استعاره در داستان "کتاب می­خورد"، بلکه به معنای واقعی کلمه کتاب‌­های داستان را می‌­جود و می‌­خورد. هِنری هرچه بیش‌تر بخورد، باهوش­‌تر می‌­شود، تا این‌­که سرانجام متوجه می‌­شود مانند هر رژیم غذایی نامتعادلی، این مقدار کتاب خوردن هم جنبه‌ی منفی و عوارض دارد.
کتاب «این پسر چقدر کتاب می­‌خورد» همراه با جملات با­مزه و دوپهلوی بی‌­شماری تحسین شده است: گاردین آن را "چیزی که دهان آدم را آب می­‌اندازد" توصیف کرد. "مجله آبزرور"[24] گفت: " کودکان این کتاب را می­‌بلعند" و ضمیمه آموزشی مجله تایمز[25] نتیجه گرفت: "تمام کتاب مناسب خوردن به‌نظر می‌رسد".

در کتاب «موشک کاغذی بزرگ»[26] (2008) خوانندگان به پاره کردن جلد کتاب و استفاده مجدد از آن­ برای ساخت هواپیما ترغیب می‌شوند و بار دیگر، جلد و صفحات کتاب درمعرض تهدید قرار می‌گیرند. جفرز درحالی که کوشیده تا از موعظه و لحن حق به جانب دوری ­کند، داستانی سودمند، انتقادی و زیست‌محیطی را با موضوع نابودی اسرارآمیز یک جنگل برای کودکان خلق می­‌کند. اثر دیگر جفرز « قلب و بطری»[27] (2010) با مسئله‌ا‌ی حساس‌­تر مواجه می‌شود: مرگ پدر و رابطه متعاقب آن میان عشق و از دست دادن را از نگاه دختری کوچک می­بینیم. دقت‌ نظر و شوخ‌طبعی جفرز که با حضور کوتاهی از قهرمان ناشناخته‌ی کتاب‌های اولیه‌اش همراه است، نکته‌ای را فاش یا مطلبی را نقل می‌کند که ممکن است از نگاهی دیگر، طرح داستانی پرمخاطره باشد.
"باید به عنوان یک پدر و نه یک منتقد، موفقیت الیور جفرز را مورد محک نهایی قرار بدهم. داشتن دو پسر کوچک دو و چهار ساله که هر شب مجموعه آثار الیور جفرز را می­‌خوانند و غرق در کل داستان‌­­های جفرز هستند، خود گواه موفقیت الیور است. زیرا آن­‌ها هرکتابی را نمی‌خوانند و انتخاب می‌کنند."

دکتر جیمز پروکتر[28] ، 2010

کتابشناسی

از کتاب‌­های دیگر الیور جِفرز که به فارسی برگردان شده می­‌توان به عنوان‌­های زیر اشاره کرد:

«نجات یک بادبادک»[29]، « آنچه ما خواهیم ساخت»[30]، « این گوزن مال من است»[31]، « پسری که با پیراهانا شنا کرد!»[32]، « داستان یک دوست خیالی»[33]، « جایی که ما هستیم»[34]، « لوبی‌ها در عدد هیچ»[35]، « لوبی‌ها در من نبودم»[36]،« لوبی‌ها در کلمه‌های مخالف»[37]، «لوبی­ها در بلوز جدید»[38]، «چطوری پرواز کنم؟»[39]، «ما اینجا زندگی می­کنیم»[40] و «چگونه ستاره بگیریم»[41] که با نام « پسر بچه­‌ای که می­خواست یک ستاره داشته باشد» نیز منتشر شده است.

برخی از جوایز جفرز

2015 جایزه بلوبونت تگزاس[42]

2014 کتاب برگزیده انجمن کتابداران آمریکا[43]

2013 و 2009 و 2005 مدال کیت گرینوی[44]

2012 دیپلم افتخار CBI تصویرگری کتاب سال[45]

2012 جایزه کتاب سال خردسال ایرلند [46]

2012 بهترین کتاب­های مصور کودکان نیویورک تایمز

2010 جایزه بهترین تبلیغات تجاری و جایزه بهترین گرافیک امی نیویورک[47]

2010 جوایز طراحی و تولید کتاب بریتانیا[48]

2009 جوایز بهترین فیلم مصور کودکان آکادمی بریتانیا [49]

2009 و 2005 جایزه کتاب سال بیستو[50] (ایرلند)

2008 کتاب سال کودکان ایرلند[51]

2008 جایزه کتاب خنده­دار رولد دال[52]

2007 جایزه کتاب سال کودکان بریتانیا[53]

2006 جایزه کتاب سال بلوپیتر

2006 جایزه کتاب­های خردسالان بوک تراست[54] (جایزه پیش دبستانی)

2005 جایزه کتاب کودک نستله[55] (مدال طلا)

2004 جایزه کتاب­های خردسالان بوک تراست (بهترین تصویرگر جدید)

برای آشنایی بیشتر با آلیور جِفرز به این آدرس www.oliverjeffers.com ، یا به اینستاگرام، فیس بوک و توییتر او به آدرس oliverjeffers مراجعه کنید.