کاربردهای شعر برای کودکان

«بهره‌مند کردن کودک از عشق به شعر، به این می‌ماند که چشمه‌ای یا جویباری درونی و همیشگی از شادابی و تازگی در درونش روان کنیم. آن هم نه شادابی تنها چرا که دوست داشتن و درک شعر، گونه‌ای دریافت و حس ششم برای فرد به ارمغان می‌آورد که در روبه رو شدن با زندگی و جهان پیرامون از او انسانی چالاک می‌سازد. چالاک به مفهوم بسیار بسیار زنده!«

-رومر گودن ۱۹۹۸

شعر زبان شادی‌ها، غم‌ها، آرزوها، آمال و نفرت‌هاست. شعر وسیلهٔ تفریح و سرگرمی و به شادی گذراندن اوقات فراغت است. زبان همدردی، هم زبانی و هم آهنگی است. همهٔ کودکان به طور فطری شعر را دوست دارند و از آن لذت می‌برند. پس پدران و مادران و مربیان وظیفه دارند در سنین کودکی شنیدن و خواندن شعر را در کودکان تقویت کنند و این کار را تا سنین نوجوانی نیز ادامه دهند تا علاقه به شعر در آن‌ها ذاتی شود. توجه به تاثیرات شعر برای پرورش عواطف، احساسات و درک کودکان -که در زیر می‌آید- دلایلی است که وارد کردن کودکان به دنیای شعر را ضروری می‌کند.

اولین واکنش کودکان به شعر شادی و لذت است. او با هیچانه‌ها در مهد‌کودک شادی را در شعر در می‌یابد، با شعرهای داستانی شعر را درک می‌کند و به مرور به درک شعرهای هیجان‌انگیز و احساسات عالی و ارزش‌های انسانی درون آن می‌رسد.

برای کودک امروز که به وسیلهٔ دیوارهای صوتی و تصویری تلویزیون و دنیای مجازی اینترنت محصور شده است، شعر سفر عاطفی بسیار جالبی است که در آن رویاها و احساس‌های خویش را باز می‌یابد و نشانه‌های غم و شادی، هراس و نفرت خویشتن را می‌بیند.

شعر دریافت‌های تازه‌ای به کودکان از جهان پیرامونشان می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند تا از زاویه‌ای نو و با احساسات عالی به جهان بنگرند. در واقع شعر ارتباط کودکان را با جهان عمیق‌تر، عاطفی‌تر و دلچسب تر می‌کند.

در نتیجهٔ آشنایی با شعر، کودکان به درکی از ظرافت‌های جهان می‌رسند. پرواز شاپرک‌ها، شکفتن گل، طلوع آفتاب، صدای حرکت برگ‌ها با باد و...برای آن‌ها لذت و مفهومی خاص پیدا می‌کند.

خرید کتاب شعر کودک

شعر زیبایی‌های جهان را نشان می‌دهد، آن‌ها را تحسین و حتی پاسداری می‌کند و ناسازگاری‌ها را نیز آشکار می‌سازد. از این رو شور زندگی و امید را در کودکان به وجود می‌آورد.

شعر حساسیت کودکان را نسبت به ارزش‌های انسانی - اخلاقی و نیازها و احساسات دیگران گسترش می‌دهد و چشم آن‌ها را به وجود خود و دیگران می‌گشاید و ذهن آن‌ها را با احساس همدردی نسبت به دیگران آشنا می‌کند.

شعر کودک را از یک فرهنگ مشترک با جامعه‌اش برخوردار می‌سازد. او با به خاطر سپردن صداها، قافیه‌ها و وزن‌های اشعار به گنجینه‌ای عظیم از فرهنگ انسانی دست می‌یابد.

از راه شعر کودکان از خردسالی می‌آموزند به کار و هدف‌های عالی زندگی احترام بگذارند.

در کتابک بخوانید: شعر کودک و نوجوان

شعر کودک را در موقعیت‌هایی قرار می‌دهد که امکان تجربهٔ عملی آن‌ها را ندارد. همراه زال به قلهٔ قاف می‌رود و با سیمرغ همخانه می‌شود، با خورشید پادشاه ستارگان از افق سر برون می‌آورد.

چون واژگان شعر موزون و آهنگین است کودکان را تشویق می‌کند تا با واژه‌ها بازی کنند و این امر موجب لذت بردن از زبان و گسترش دامنه واژگانی در ذهن کودک می‌شود.

شعر درهای جدید بیان را برای کودکان می‌گشاید و وسایل و ابزار کاملاً متفاوت برای بیان تجربه‌ها، مشاهدات و احساسات در اختیارشان می‌گذارد.

از رهگذر شعر کودکان نیروی واژه‌ها را کشف می‌کنند همان نیرویی که شاعر توانسته است آن را آزاد کند و به شگفتی دلنشین دست می‌یابند و از روشن دیدن چیزهای واقعی به وجد می‌آیند.

شعر نیروی تخیل کودکان را تقویت می‌کند، به آن‌ها فرصت می‌دهد فراتر از واقعیت‌های موجود به زندگی بنگرند و آرزوهای بزرگ را در تخیل حس کنند. و این زمینه ساز فعالیت‌های بعدی آن‌ها در زندگی است.

در کتابک بخوانید: اشعار پروین دولت‌آبادی

شعر احساسات کودک را بر می‌انگیزد، می‌پروراند و جهت انسانی به آن‌ها می‌دهد. در واقع شعر در تربیت احساس و عاطفه تأثیر دارد.

شعر کودکان را در شناخت مفاهیم جهان پیرامونشان یاری می‌دهد، مثل اندازه، شماره، رنگ و...

شعر حس و حال‌هایی را بیان می‌کند که برای کودکان آشناست و بدین سان آن‌ها را در درک و پذیرش احساساتشان یاری می‌نماید.

شعر حساسیت کودکان را نسبت به طبیعت بالا می‌برد و آنان را حامی طبیعت در مبارزه با هر نوع آلودگی می‌سازد.

شعر بهترین وسیلهٔ آشنایی کودکان با زیبایی است زیبایی صدا و آهنگ، زیبایی احساس و بیان؛ بنابراین احساس زیبایی شناختی کودکان را گسترش می‌دهد و در تربیت هنری کودکان خواندن شعر همانقدر مهم است که شنیدن موسیقی یا نقاشی کردن.

در کتابک بخوانید: اشعار محمود کیانوش

شعر روح و روان کودک را آشفته می‌کند. او را از یک پذیرندهٔ بی چون و چرای واقعیت‌ها بیرون می‌آورد یعنی احساس واقع گرایی، او را به مبارزه می‌خواند و بی اعتنایی‌اش را نسبت به اندیشه‌های غریب، احساس‌های تازه و تصویرهای دیگر گونه از جهان درهم می‌شکند.

و بالاخره شعر توان لذت بردن از زندگی و زیبا دیدن پدیده‌های آن را در کودک تقویت می‌کند و سبب پرورش قدرت درک زیبایی در او می‌شود. قطعاً پزشکی که با شعر آشنا است گونهٔ دیگری به بیمارش می‌نگرد و لذت بیشتری از شغلش می‌برد.