آزار جنسی، در هر سنی وحشتناک است ولی وقتی این آزار از سوی یک بزرگ‌سال نسبت به کودکی بی‌دفاع انجام شود، موضوع دردناک‌تر و تکان‌دهنده‌تر می‌شود.
ما فکر می‌کنیم والدین آن‌قدر کودک خود را می‌شناسند که متوجه تغییر رفتارش شوند، ولی بزرگ‌سالانی که در کودکی مورد آزار جنسی قرارگرفته‌اند، بر این باورند که والدین آن‌ها تغییر رفتارشان را ندیده‌اند.
آیا به‌‌راستی می‌توان متوجه نشانه های آزار جنسی کودکان شد؟ چه رفتارهایی می‌توانند برای ما زنگ خطر باشند؟
آمارها روشن‌اند: تنها در سال ۲۰۱۱، نزدیک به ۵۰۰۰ نفر در کِبِک اعلام کردند که مورد آزار جنسی قرارگرفته‌اند.
این آمار همه گروه‌های سنی، همه اقشار جامعه، دو جنس مؤنث و مذکر و انواع مختلف آزار (تماس، تجاوز، چشم‌چرانی، ترساندن از طریق کامپیوتر، عریان‌گرایی، زنای با محارم) را شامل می‌شود. نتایج به‌دست آمده از این آمارها نگران‌کننده است:
- نود درصد خشونت‌های جنسی به پلیس اعلام نمی‌شوند.
- ۳/۲ درصد قربانیان زیر ۱۸ سال هستند.
- ۸۰ درصد قربانیان، مؤنث هستند.
- ۹۰ درصد خشونتکنندگان مذکر هستند.
- ۲۰ درصد خشونتکنندگان زیر ۱۸ سال هستند.
- در ۸۰ درصد موارد، خشونت از طرف یکی از نزدیکان قربانی و در ۳/۱ درصد موارد، خشونت‌گر یکی از اعضای درجه اول خانواده است.
بیشتر بخوانید: چگونه سوء استفاده‌ی جنسی را در کودکان و نوجوانان تشخیص دهیم؟
مهم‌ترین نشانه‌های آزار جنسی در کودکان
بسیاری از پژوهش‌ها، برخی از نشانه های آزار جنسی در کودکان هم فیزیکی و روانی اعلام شده است که می‌توانند به والدین، مربیان و مراقبین کودک کمک کنند تا به نشانه های آزار جنسی کودکان خود مشکوک شوند.
با این‌وجود، گاهی هیچ علامتی هم وجود ندارد. کودکان در سکوت رنج می‌برند و هرگز جرأت حرف زدن ندارند. برای این حالت کودک دلایل زیادی وجود دارد:
- کودک می‌ترسد: او را تهدید می‌کنند که اگر حرفی بزند، یکی از عزیزانش را اذیت خواهند کرد.
- کودک، خشونت‌گر خود را بسیار دوست دارد (والدین، نزدیکان) و نمی‌خواهد به او بدی کند.
- این موضوع برای کودک غیرقابل‌هضم است و نمی‌داند چگونه از آن حرف بزند.
- کودک خود را در این اتفاق مسئول می‌داند، فکر می‌کند رفتار خشونت‌گر را تایید کرده و خود را گناه‌کار می‌داند.
- کودک در محیطی قرار دارد که از این مسائل چشم‌پوشی می‌کنند.
- والدین فکر می‌کنند این اتفاق همیشه برای بقیه می‌افتد: برای خانواده‌هایی که مشکل دارند یا از لحاظ مالی سطح پایینی دارند و...
- والدین فکر می‌کنند این نشانه‌ها، دلیل دیگری دارند دلایلی چون طلاق، مصیبت و یا بحران نوجوانی.
نشانه های رفتاری آزار جنسی در کودکان
- کودک به اختیار خود از دیگران فاصله می‌گیرد.
- از آن‌‌چه در طول روز برایش اتفاق افتاده است صحبت نمی‌کند.
- برای انجام کاری که پیش‌تر دوست داشته است، تمایلی ندارد.
- به نظر می‌رسد از رفتن به‌جایی هراس دارد.
- افت تحصیلی دارد.
- بغل کردن و نوازش را پس می‌زند.
- از عریان شدن جلوی یک بزرگ‌سال خودداری می‌کند، مثلا برای حمام کردن یا معاینه‌ی پزشکی.
- مضطرب، عصبی و گاهی خشمگین است.
- گاهی انگشتش را می‌مکد و یا رختخوابش را خیس می‌کند.
- بی‌اشتها می‌شود
- دچار بی‌خوابی می‌شود، کابوس می‌بیند و از تنها خوابیدن می‌ترسد.
- از مسائل جنسی‌ای صحبت می‌کند که مناسب سن او نیست.
- بازی‌هایی می‌کند که مسائل جنسی در آن‌ها مطرح است.
- در جمع صداهایی نامناسب از خود درمی‌آورد.
- به مسائل جنسی خیلی توجه نشان می‌دهد: دراین‌باره سؤال می‌کند، نقاشی‌ها و رفتارهایش در زمینه مسائل جنسی است.
- با نزدیکان خود با خشونت رفتار می‌کند.
بیشتر بخوانید: راهکارهایی برای پیشگیری از سوء استفاده‌ی جنسی در کودکان
نشانه‌های جسمی آزار جنسی در کودکان
- آثار خون‌مردگی یا ضربه روی ران یا روی بدن
- درد ناحیه آنال یا واژینال
- تحریک دهان و ناحیه تناسلی
- درد شدید
- درباره کودکان و نوجوانان: مشکلات غذایی، نشانه‌های آسیب یا تیغ زدن به خود، مصرف مواد مخدر و الکل
خرید کتاب رازهایی که نباید مخفی کرد
در صورت مشکوک شدن به نشانه های آزار جنسی در کودکان، چطور باید واکنش نشان داد؟
به‌عنوان والدین، ما همیشه بهترین‌ها را برای فرزندمان می‌خواهیم و فکر این‌که کسی به کودک ما دست زده است، ما را دیوانه می‌کند. درصورتی‌که از خشونت جنسی نسبت به فرزندمان مطمئن هستیم، باید به مراجع قضایی شکایت کنیم.
گاهی هم اتفاق می‌افتد که این علائم، دلایل دیگری دارند.
بیشتر بخوانید: با کودک آسیب‌دیده جنسی چگونه رفتار کنیم؟
جلوگیری از آزار جنسی کودکان
حتی اگر گفت‌وگو کردن درباره این موضوع با فرزندانمان دشوار باشد، باید این کار را انجام دهیم.
بهتر است از کلمات ساده و قابل‌فهم استفاده کنیم. مطمئناً به آن‌ها می‌گوییم که در خیابان با غریبه‌ها صحبت نکنند و از آن‌ها هدیه یا خوراکی نگیرند؛ اما از آن‌جا که خطر بیشتر از جانب نزدیکان کودک است، مثل افراد خانواده، همسایه، مربی ورزش، حتی معلم مدرسه، در این صورت چه باید کرد؟
- یک فضای صمیمی و قابل‌اعتماد ایجاد کنید تا امکان صحبت کردن درباره همه‌چیز داشته باشید.
- به کودک خود بیاموزید که رفتارهای مناسب و نامناسب کدام‌اند.
- به او بیاموزید که به بدن خود احترام بگذارد.
- به او بیاموزید در شرایطی که احساس خوبی ندارد «نه» بگوید، حتی اگر فرد مقابل فرد مهمی باشد و قدرت داشته باشد.
- به کودک بگویید که همیشه حرف‌هایش را قبول دارید حتی اگر غیرممکن به نظر بیایند.
- به او بگویید بعد از هر اتفاقی، همه ماجرا را برای شما تعریف کند چون در صورت سکوت، آسیب‌‌های جبران‌‌ناپذیری خواهد دید.
سخن پایانی
آزار جنسی پدیده ناآشنایی نیست و روزانه کودکان زیادی در سراسر جهان چه به صورت فیزیکی و چه به صورت روانی دچار آزارجنسی می‌شوند. نسبت به علائم گفته شده بی‌توجه نباشید، چکاپ‌های روانی را حتما جدی بگیرید و در صورتی که به آزار فرزندتان مشکوک هستید برای مشاوره به یک متخصص خوب مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: آموزش خودمراقبتی به کودکان و نوجوانان برای جلوگیری از سوء استفاده‌ی جنسی
افزودن دیدگاه جدید