یادگیری زبانی به غیر از زبان مادری دلایل گوناگونی دارد؛ تمایل به خواندن کتاب، دیدن فیلم، بالا بردن دانش زبانی و مواردی از این قبیل. اما یکی از مهمترین دلایل یادگیریِ زبان دوم مهاجرت است. بسیاری از کودکانی که در کشورهای گوناگون زندگی میکنند بنا به دلایل بسیار از روی اختیار یا اجبار مهاجرت کردهاند. یکی از مهمترین دغدغههای مهاجرت نیز یادگیری زبان و فرهنگ کشور میزبان است.
کتاب «دو پتوی من» با ظرافت و زیبایی به موضوع یادگیری زبانی غیر از زبان مادری اشاره میکند. ایرنا کبالدِ نویسنده با توانمندیِ تمام در این کتاب نشان میدهد که یادگیری زبان به واژهها محدود نمیشود. برای افرادِ مهاجر، بهویژه کودکان، واژهها بار معنایی بیشتری دارند. کودکان بدون ایجاد ارتباط با محیط پیرامونشان نمیتوانند در فرهنگ جدید پذیرفته شوند؛ درحالیکه این موضوع برای آنها بسیار مهم است.
نویسنده برای توصیف دو زبان و دو فرهنگ، زبان مادری و زبان کشور میزبان، از پتو استفاده کرده است. کودکان به پتو یا بالش خود وابستگی زیادی دارند و بیشتر وقتها برای بازی زیر پتوی خودشان پنهان میشوند. کشیدن پتو بر سر، فضایی امن به کودک میدهد. هرچند کودکان را بهخوبی میتوان در زیر پتو تشخیص داد، چون خودشان این وضعیت را نمیبینند، گمان میکنند که هیچکس هم آنها را نمیبیند! در نتیجه، این وضعیت به کودک احساس امنیت میدهد. ایرنا کبالد با کمک همین احساسِ کودکانه و همراهی تصویرگری زیبا و درخشان فریا بلک وود موفق شده است قایم شدن در زیر پتو را به موضوع مهاجرت ربط دهد.
روایت، با کلماتی ساده در صفحات آغازین کتاب، به خواننده اعلام میکند که جنگی اتفاق افتاده است و دلیل مهاجرت خانواده بیان میشود. تصاویر و رنگهای بهکاررفته در کتاب دو سرزمین را بهخوبی با رنگهای گرم و سرد نشان میدهند. خواننده میتواند درک کند که کشور جنگزده در شرق و سرزمینی آفتابی قرار دارد و به همین دلیل هم با طیفهایی از رنگ نارنجی تصویر شده است. اما کشور میزبان، با رنگهای طوسی و آبی، بیننده را به اروپای سردسیر میکشاند. در نتیجه، خوانندهی کتاب تفاوت این دو اقلیم را بهخوبی درک میکند.
پتوهای کودک که یکی با طیف نارنجی و دیگری با طیف آبی تصویر شده است، دو سرزمین کودک را روایت میکنند. کودک مهاجر به دلیل برقرار نکردن ارتباط زبانی با کشور جدید قادر به درک بسیاری از موضوعات نیست. به همین دلیل، هر شب ناامیدانه به پتوی نارنجی پناه میآورد، که یادآور وطن اولش برای اوست.
بهمرور، با کمک کودکی از کشور میزبانْ ارتباط برقرار میشود و کودکان به زیبایی در نقش سفیر صلح و دوستی به یاری یکدیگر میشتابند. کودکِ کشور میزبان سعی میکند زبان جدید را به کودک مهاجر یاد دهد. همین موضوع باعث میشود که کودک مهاجر، به قول نویسنده، بتواند پتوی جدیدی برای خودش ببافد.
نویسنده به کمک تصاویر کتاب بر این نکته تأکید میکند که زبان تازه محدود به واژهها نیست، بلکه مجموعهای از ارتباط انسانی، پذیرش تفاوتهای فرهنگی و شناخت عاطفی را در بر میگیرد.
ایرنا کبالد از واژهی «پتوی قدیمی» به عنوان استعارهای از زبان و فرهنگ مادری و از واژهی «پتوی جدید» به عنوان استعارهای از فرهنگ کشور میزبان استفاده کرده است.
در پایانِ داستان، کودکِ مهاجر موفق میشود پتویی جدید برای خودش ببافد. رنگ پتوی جدید، ترکیبی از آبی و طوسی است، اما نقوش و نمادهای آن ترکیبی از دو کشور و دو فرهنگ است. دو کفش نارنجی در بخشی از تصویر پتو دیده میشود که نماد کودکی و سرزمین مادریاند. فریا بلک وود، تصویرگر کتاب، پتوی جدید را بهگونهای طراحی کرده است که بهدرستی نماد جدیدی از امنیت در ذهن کودک مهاجر باشد.
ایرنا کبالد در اتریش به دنیا آمد و در 26 سالگی به استرالیا مهاجرت کرد. او با موضوع مهاجرت از نزدیک آشناست و سالها به کودکان و بزرگسالان زبان دوم را آموزش داده است. کتاب «دو پتوی من» جوایز متعددی به خود اختصاص داده است؛ همچنین نویسنده دربارهی این کتاب 250 ارائه در 9 کشور و به سه زبان انجام داده است.
خواندن این کتاب برای کودکان مهاجر داخل کشور یا کودکانی که به کشوری دیگر مهاجرت کردهاند، توصیه میشود.