برسد به دست معلم عزیزم

«برسد به دست معلم عزیزم» داستان دختری به نام امیلی است که تصور می‌کند یک نهنگ آبی در حوض خانه‌شان زندگی می‌کند و برای معلم‌اش درباره آن می‌نویسد. داستان در واقع مجموعه‌ای از نامه‌های امیلی و معلم برای یکدیگر است.

«برسد به دست معلم عزیزم» داستان دختر بچه‌ کوچکی‌ست که یک شب توی حوضِ حیاط خانه‌شان یک نهنگ پیدا می‌کند. بله یک نهنگ. یک نهنگ که جلوی چشم‌های امیلی شروع می‌کند به بالا پایین رفتن و شیرجه زدن. آن هم درست در حوض کوچک حیاط‌شان. در اولین صفحه‌های کتاب تصویر امیلی چهار پنج‌ساله دیده می‌شود که پای پنجره نشسته و به نهنگ‌اش نگاه می‌کند و به سرش می‌زند تا از این اتفاق شگفت‌انگیز برای معلمش بنویسد:

«معلم عزیزم

من عاشق نهنگ‌ها هستم و به نظرم امروز توی حوض خانه‌مان یک نهنگ دیدم.

می‌شود لطفا در مورد نهنگ‌ها اطلاعاتی برایم بفرستید. چون می‌ترسم نکند بلایی سر نهنگ‌مان بیاید.

                                                                      با احترام

                                                                         امیلی»

معلم عزیز، آدم با حوصله‌ای‌ست. او هیچ کدام از نامه‌های امیلی را بی‌پاسخ نمی‌گذارد. اما اصلا دلش نمی‌خواهد تخیل‌اش را درگیر نامه‌های امیلی کند. به همین دلیل از همان اولین نامه تصمیم خودش را می‌گیرد تا به امیلی یاد بدهد یک نهنگ هرگز نمی‌تواند توی یک حوض جا شود یا زندگی کند. پس امیلی حتما اشتباه می‌کند. با این که معلم، یک معلم عزیز است و امیلی باور دارد که او بیشتر از هرکسی در دنیا می‌داند، حرف‌های معلمش را نمی‌پذیرد و هم‌چنان از نهنگ توی حوض برایش نامه می‌نویسد.

امیلی طبق پاسخ‌هایی که معلم عزیز برایش می‌نویسد و اطلاعاتی که در اختیارش قرار می‌دهد سعی دارد شرایط حوض و حیاط خانه‌شان را برای نهنگ مهیا کند. به‌خاطر همین دست به کارهای عجیب و دور از ذهنی می‌زند. هر روز پیش از رفتن به مدرسه نمک‌های نمکدان را توی حوض خالی می‌کند تا آب حوض به آب شور تبدیل شود و آن‌قدر به او احساس نزدیکی می‌کند تا بالاخره اسم «آرتور» را برای نهنگ خانگی‌اش انتخاب می‌کند.

در طول داستان ما چیزی جز چند نامه‌ دو سه جمله‌ای نمی‌خوانیم. امیلی برای معلم نامه می‌نویسد و معلم عزیز هم‌چنان اصرار دارد تا به امیلی یاد بدهد پیدا شدن نهنگ در یک حوض غیرممکن است. اما چیزی که ما در داستان می‌بینیم برخلاف این است: امیلی یک دوست و حیوان خانگی پیدا کرده است، آن هم یک نهنگ به نام «آرتور»!

همان‌طور که نوشتم «برسد به دست معلم عزیزم» سرشار از احساس و عاطفه و تخیل است. تخیلات یک کودک چهارپنج ساله و رابطه‌ عمیقی که او با نهنگ خانگی‌اش برقرار می‌کند، تخیلات و ذهن خواننده‌ بزرگسال را هم درگیر خودش می‌کند و برای چند لحظه به او می‌قبولاند که پیدا شدن یک نهنگ در حوض خانه شاید عجیب باشد، اما غیر ممکن نیست.

در این کتاب تصویری ما با هیچ شخصیت دیگری رو به رو نیستیم. هیچ خبری از پدر (جز در یکی از فریم‌های تصویرگری که گوشه‌ی کادر در حال روزنامه خواندن است) و مادر امیلی نیست. امیلی‌ست و نهنگ خانگی‌اش؛ و کلماتی که به ما یادآور می‌شود معلمی هست که امیلی او را داناتر و امن‌تر از هرکس دیگری می‌داند تا درباره‌ این اتفاق بزرگ برایش حرف بزند.

چیزی که از جذابیت داستان نه تنها در ابتدا و میانه‌ی داستان کم نکرده، بلکه به آن قوت بخشیده، پایان‌بندی بسیار خوب داستان است. فریمی که امیلی و نهنگ خانگی‌اش آرتور در ساحل دریایی بی‌کران کنار هم ایستاده‌اند و لبخند می‌زنند. بعد از این فریم است که خواننده، حتی خواننده‌ بزرگسال، باور می‌کند که در تمام طول داستان معلم عزیز اشتباه می‌کرده و حق با امیلی بوده: یک نهنگ آبی در حوض خانه‌ی آن‌ها زندگی می‌کرده!

«برسد به دست معلم عزیزم» کتابی سرشار از تخیل و احساس است. یک کتاب تصویری کودک که با خواندنش هر آدمی را، فرقی نمی‌کند بزرگ باشد یا کوچک، از فرط احساسات ناب تبدیل به یک پروانه‌ کوچک می‌کند؛ یا دست کم ته دل‌اش آرزو می‌کند کاش معلم «امیلی» بود تا نامه‌هایش را جور دیگری پاسخ می‌داد.

در پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان سال پانزدهم شماره ۷ درباره کتاب «برسد به دست معلم عزیزم» آمده است:

«تعطیلات تابستان است و امیلی متوجه می‌شود توی حوض خانه‌شان یک نهنگ آبی زندگی می‌کند. برای همین، فوری قلم و کاغذ بر می‌دارد و برای معلمش نامه می‌نویسد. چرا؟ چون او درباره نهنگ‌های آبی چیزی نمی‌داند و می‌ترسد بلایی سر نهنگش بیاید.

این داستان در قالب نامه نوشته شده است و ماجرا طی نامه‌نگاری‌های امیلی با معلمش تعریف می‌شود. معلم اصرار دارد که به امیلی بگوید پیدا شدنِ نهنگ در حوض خانه‌شان غیر ممکن است، ولی امیلی نهنگ را باور کرده.

کتاب برسد به دست معلم عزیزم داستانی تخیلی و در عین حال واقعی، درباره دنیای شگفت انگیز کودکیـ است. آقای جیمز می خواهد بگوید برای کودک هیچ چیز غیر ممکنی وجود ندارد.

هم‌چنین، طی مکاتبه‌های امیلی و معلمش، خواننده اطلاعاتی درباره ی نهنگ‌ها  کسب می‌کند و یاد می‌گیرد که آن‌ها چه شکلی هستند، در کجا زندگی می‌کنند، غذایشان چیست و... .

زبانِ این اثر ساده و روان و متنِ آن کوتاه است، برای همین، پیشنهاد خوبی است برای تمرین روخوانی دانش آموزان دوم و سوم دبستان، معلم‌ها می توانند، با الهامِ از ایده این کتاب، بچه‌ها را نسبت به نامه‌نگاری ترغیب و مهارت‌های نوشتاری آن‌ها را تقویت کنند؛ هم‌چنین، می‌توانند آن‌ها را تشویق کنند تا درباره نهنگ مطالعه و تحقیق کنند.

علاوه بر متنِ ساده و زیبای کتاب، تصویر سازی های سایمن جیمز نیز قابل توجه است؛ تصاویری متناسب با داستان، که رنگ‌های شاد وخوشایند دارند و پسندِ کودکان هستند. برای همین، این داستان می‌تواند برای بچه‌های کوچک‌تر هم جذاب و شنیدنی باشد. پدرها و مادرها می‌توانند داستانِ برسد به دست معلم عزیزم را برای بچه‌های کلاس اولی‌شان بخوانند و درباره امیلی، معلمش، دوستی امیلی با نهنگ، زندگی نهنگ ها و... با هم دیگر گفت‌وگو کنند.»