هدف کشف لذت خواندن است!

گفت‌وگو با آد میندرتس (Aad Meinderts)

مدیر بنیاد خواندن در هلند (Stichting Lezen Nederlands)

بنیاد خواندن هلند، یکی از سازمان‌های بسیار فعال در زمینه ترویج خواندن در میان کودکان و نوجوانان در کشور هلند است. این بنیاد می‌کوشد در جامعه هلند یک "فرهنگ قوی مطالعه" به وجود آورد و از این رو، به سازماندهی و پشتیبانی از فعالیت‌های ترویج خواندن برای کودکان و نوجوانان از ۰ تا ۱۸ ساله می‌پردازد. پایگاه اینترنتی Reading worldwide با آد میندرتس، مدیر بنیاد خواندن هلند گفت و گویی انجام داده است."آد مایندرتس"، از هدف‌های این بنیاد و به ویژه پروژه‌ها و فعالیت‌های موفق آن می‌گوید. برنامه‌هایی مانند "مسابقه ملی بلندخوانی" که هر سال بیشتر از ۸۵ هزار کودک در آن شرکت می‌کنند.

آیا در کشور شما هدف آموزشی رسمی خاصی برای ترویج خواندن وجود دارد؟

وزارت آموزش، فرهنگ و علوم، اهداف و سطوح تکمیلی مشخصی را برای آموزش زبان، خواندن وادبیات، هم برای دبستان‌ها و هم برای مدرسه‌های راهنمایی تعیین کرده است. برای نمونه، هدفی که برای خواندن در دبستان‌ها در نظر گرفته شده، این است که ”دانش‌آموزان از خواندن و نوشتن داستان، شعر و متن‌های آموزنده‌ای که برای آن‌ها در نظر گرفته شده، لذت ببرند“. هرچند این هدف آنقدر کلی است که بنیاد خواندن هلند (Stichting Lezen) احساس می‌کند که باید هدف‌های روشن‌تر و قابل دسترسی در این زمینه تعیین شوند.. بنیاد خواندن هلند، سیاست و جهت گیری خود را بر مفهوم «مسیر پیوستهٔ خواندن» پایه گذاری کرده است و آن ترویج خواندن و آموزش ادبیات به کودکان و نوجوانان ۰ تا ۱۸ ساله به شکل بنیادی است. هدف، هماهنگ و همراه کردن کردن فعالیت‌های آموزشی با کشف لذت خواندن و آشنایی با جذبه ادبیات برای همه گروه‌های سنی کودک و نوجوان است.

آیا ترویج خواندن به عنوان بخشی از کلاس‌های آموزش زبان مادری به شمار می‌رود یا این که کلاس‌های ویژه‌ای برای ترویج خواندن در میان کودکان و نوجوانان در نظر گرفته شده است؟

ترویج خواندن در گام نخست بخشی از آموزش زبان رسمی است. بنیاد خواندن هلند به تازگی پژوهشی در ارتباط با ترویج خواندن در مراکز تربیت آموزگاران دبستان و مراکز آموزشی منطقه‌ای انجام داده که نشان می‌دهد بیشتر برنامه‌های ترویج خواندن در سامانه آموزش رسمی فراموش شده‌اند. افزون بر این، مشخص شد که دانشجویان این مراکز توانایی بررسی و ارزیابی کیفیت کتاب‌های کودکان را ندارند.

آیا تجربه‌ای در زمینه ترویج کتاب خوانی در میان کودکان خانواده‌های کم‌درآمد داشته‌اید؟ در این زمینه، چه نوع روش‌هایی را در این ارتباط پیشنهاد می‌کنید؟

برنامه سازمان یافته‌ای که ویژه کودکان خانواده‌های کم‌درآمد باشد تاکنون انجام نشده است. اما پروژه‌هایی هم داشته‌ایم که در سیستم آموزشی پیاده شده‌اند و در آن‌ها کودکان خانواده‌های کم درآمد حضور بیشتری داشته‌اند. برای نمونه از این پروژه‌ها می‌توان به Boekenpret، "پروژه های چند سانه ای در هلند" (Voorleesvogel) برای کودکان کمتر از ۱۲ سال و پروژه بازار (Bazar) برای نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ سال اشاره کرد.

آیا ممکن است خیلی کوتاه، توضیح دهید که سازمان شما بر چه فعالیت‌هایی متمرکز است؟

بنیاد خواندن هلند، یک مرکز ملی علمی برای ترویج خواندن و آموزش ادبیات و پشتیبانی مالی و محتوایی از پروژه‌های مرتبط است. این بنیاد می‌کوشد تا یک فرهنگ قوی مطالعه با شعار "بخوانید و اجازه دهید دیگران بخوانند" بوجود آورد و در مرحله اول، تمرکز خود را برای کودکان و نوجوانان ۰ تا ۱۸ سال قرار داده است.

مسیر پیوسته خواندن می‌تواند نقطه آغاز را به ما نشان می‌دهد. مهم این است که کودکان در هر سنی که باشند، ارزش و اهمیت داستان‌ها و شعرها را دریابند و آن‌ها را بخوانند. این گرایش به خواندن هم باید پیوسته و همیشگی باشد و در خانه، مراکز نگهداری کودکان، در مدرسه و دیگر محیط‌هایی که کودکان در آن‌ها قرار می‌گیرند وجود داشته باشد.

کدام روش‌های ترویجی را که سازمان‌های مختلف در کشور شما برای ترویج خواندن به کار برده‌اند کارا و مفید ارزیابی می‌کنید؟

"روزهای ملی بلندخوانی کتاب" (Nationale Voorleesdagen) و "مسابقه ملی بلندخوانی کتاب" (Nationale Voorleeswedstrijd)، از نظر گسترش دامنه و دسترسی، پروژه‌های بسیار موفقی در هستند. هر سال بیش از ۸۵ هزار کودک در مسابقه ملی بلندخوانی کتاب شرکت می‌کنند.

بررسی کارایی پروژه‌ها کار بسیار دشواری است و به همین دلیل است که چنین مطالعاتی کمتر انجام شده است. با این حال، به تازگی یک بررسی بر روی کارایی پروژه Boekenpret انجام شده است. این بررسی نشان می‌دهد که پدر و مادرها مهارت‌های خواندن خود را بهتر کرده‌اند و در کودکان هم عادت به خواندن بیشتر شده است. افزون بر این مشخص شد که کودکان توانایی بیشتری برای تمرکز پیدا کرده‌اند. تنیجه این برسی نشان می‌دهد مهارت خواندن در کودکانی که در پروژه Boekenpret شرکت کرده‌اند، نسبت به کودکانی که در این پروژه شرکت نداشته‌اند سریع‌تر و بهتر رشد کرده است.

بررسی دیگری هم بر روی کارایی پروژه بازار (Bazar) انجام شده است. تنیجه این بررسی نشان می‌دهد که می‌توان در یک بازه زمانی کوتاه، گرایش به خواندن را در افراد بیشتر کرد.