اهمیت بلندخوانی برای کودکان موضوع اصلی این مقاله است. یکی از مهمترین کارهایی که پدران و مادران میتوانند برای فرزند خود، فراتر از نگهداری و تامین سلامت و امنیت انجام دهند، خواندن با اوست؛ به این معنی که پس از تولد نوزاد و حتی پیش از آن، از ششماهگی جنین، کتاب خواندن برای او را آغاز کنند و تا زمانی که خود کودکان مهارت خواندن را کسب کند، ادامه دهند.
هیچگاه برای خواندن با کودک زود نیست.
گاهی به دیگران هدیه میدهیم. گاهی هم هدیه میگیریم. هدیههای ما هر چیزی ممکن است باشد؛ یک جعبه مداد شمعی، یک پیراهن زیبا، یک پازل، یک کیف...
آنچه میخوانید شیوههای مختلف کتابخوانی در یکی از مدرسههای ابتدایی دولتی کشور کانادا است. این روشها در طول هفته تکرار میشوند و به نظر می رسد که همین تنوع به روند خواندن کمک بسیار کرده است.
شورای کتاب کودک کارگاه دوروزهی داستان نویسی خلاق را با حضور داگ لارسن ( مدرس نویسندگی خلاق از کشور نروژ) در محل شورا برگزار کرد. لارسن دراین کارگاه که در تاریخ ۵ و ۶ آبان ۱۳۹۵ برگزار شد، به آموزش روشهای خلاق داستان نویسی در ۱۵ مورد برای کودکان پرداخت. در ادامه گزارش این کارگاه به تفصیل بیان شده است.
در ایران، آبان، ماهی است که به ترویج کتابخوانی توجه میشود. بخشی از این توجه برآمده از نگاه دستگاههای فرهنگی دولت است و بخشی هم برآمده از کوشش کوشندگان جامعه مدنی. این داستان چندین دهه ادامه دارد. با گذشت این دههها باید شاهد دگرگونی کیفی در وضعیت کتابخوانی در جامعه میبودیم که نیستیم. آمارها همچنان حکایت از این دارند که سیر کتابخوانی در ایران روند نزولی دارد و این را شمارگان انتشار کتابهای فرهنگی نشان میدهند. چرا پس از این همه کوشش و سرمایهگذاری همچنان مردم ایران چنین با خواندن بیگانه و از این کنش بیزار هستند؟
شاید «خواندن» یک کتاب بدون کلام غیر منطقی به نظر برسد. از آن گذشته چگونه می توانید بدون متن، مهارت های سواد اولیه را آموزش دهید؟ و چگونه می توانید داستان بخوانید؟
این نوع کتاب ها مزایایی برای کودکان دارند و اگر تا به حال این کار را نکرده اید، حتما از کتاب های تصویری بدون کلام به عنوان بخشی از فعالیت کار گفتار درمانی استفاده کنید. طبق مطالعات جدید، این کار در آموزش کودکان نوپا اهمیت دارد و آن ها را معرض زبان غنی تری قرار می دهد.
تام مک لافلین، که خود دچار خوانش پریشی است و همواره رابطه عجیب و غریبی با کلمات داشته است، این راهنمای حمایتی را به کودکان دیسلکسی تمام دنیا (و کسانی که آنها را میشناسند) تقدیم کرده است. اگر شما هم فرزند یا دانش آموز خوانش پریش دارید، این راهنما را در اختیار او قرار دهید. حتماً مهارتهای نوشتاری او بهتر خواهد شد.
توصیههایی برای فصل تابستان والدین
والدین امید زیادی دارند که کودکانشان در فصل گرم سال که روزهای بلندی دارد کتابهای بیشتری بخوانند اما معمولاً با استقبال کم فرزندان برای مطالعه روبهرو میشوند. به نظر میرسد به طور جدی باید برای علاقه مند کردن کودکان به کتاب تمهیدات جدیدی اندیشید.
مک کالوین از جمله کسانی است که در زمینه مسائل عملی کتابداری و کتابخوانی بچهها، صاحب صلاحیت است. کتاب «خدمات کتابخانههای عمومی کودکان» که مقاله پیشرو، بخشی از آن است از آثار برجسته وی محسوب میشود که در آن به مسائل مختلف اینگونه کتابخانهها اشاره کرده است. در این مقاله بخشهایی از فصل «انتخاب کتاب» برگزیده و ترجمه شده است. کالوین در مقوله «انتخاب» به سه معیار معتقد است: «... جوهر، صداقت و حقیقت» و در مورد هریک به تفضیل سخن گفته است.
آیا دنبال راه حلی آسان، جالب و خوب برای خواندن خانواده هستید؟ کیت هنکاک که هم مادر است هم ناشر راهی را پیشنهاد میدهد که کودکان را برای خواندن ترغیب میکند. پس از پایان شور و هیجان جشن و شادی آغاز سال نو بسیاری از ما به این فکر میافتیم که برای سال نو فکر بکری بکنیم و برایش برنامهریزی کنیم. تجربههایمان هر چه که باشد، اکنون بهترین فرصت است تا برای خواندن خود و کودکانمان در سال نو پیمان ببندیم.
اولین خاستگاه ارتباطی کودک همان دامان خانواده است و بیشترین شکل گیری شخصیت او در آن اتفاق می افتد. کلیات زندگی کودک مانند آنکه چگونه شکل می گیرد، دنیا چگونه می چرخد و چقدر باید در مورد آن تامل کرد همه چیزهایی است که از رابطه مادر و فرزند شکل می گیرد.یعنی اگر مادر دنیا را با آرامش ببیند، فرزندش هم آن گونه می بیند، اگر با اضطراب و نگرانی باشد یا عمیق به زندگی نگاه کند، جست وجوگر یا سرسری باشد فرزندش هم همان گونه دنیا را نگاه می کند. این گونه شخصیت کودک در پایه ای ترین ارتباط اولیه اش بذرافشانی می شود.
بشر ابتدا که در عصر شکار زندگی میکرد، سطح نیازهایش در حد نیازهای فیزیولوژیک و پایهای بود. چنین انسانی امنیت و آینده چندان برایش اهمیت نداشت و حتی مفهوم آینده نیز در او شکل نگرفته بود. چنین بشری تنها به نیازهای لحظهای خود میاندیشید، ولی انسان پسازآن وارد عصر کشاورزی شد. در عصر کشاورزی نگاه به آینده مفهوم پیدا میکرد زیرا باید میدانست چه وقت وجین کند یا کی محصول را درو کند. در این مرحله، بود که امنیت برای او معنی تازهای پیدا کرد. صنعتی شدن که با اختراع ماشین بخار آغاز شد، بسیاری از تعاملات جامعه بشری را تغییر داد.
مقوله کتاب و کتابخوانی مبحثی است که سال های متمادی مورد بحث کارشناسان بسیاری قرار داشته و دارد اما مسئله اصلی این است که چرا جامعه کنونی ما از کتاب اینقدر فاصله دارد؟ و چرا ما با تمام مشکلات و گرفتاری های روزمره حاضریم ساعاتی از شب را جلوی تلویزیون یا رایانه بنشینیم اما کتاب نخوانیم؟ چرا با کتاب مانوس نیستیم و در نهایت فکر می کنیم لذتی که از یک فیلم می بریم ممکن است از خواندن کتاب نبریم؟ و بالطبع فرزندان ما هم همین علایق را دارند اما موضوع حائزاهمیت این است که چه کنیم تا کودکان ما به این معضل دچار نشوند و نسل آینده به سمت کتابخوانی سوق یابد. کارشناسان تعلیم و تربیت کودک در یک نشست این موضوع را به چالش کشیدند.
انتخاب درست کتاب با توجه به زمان، سن اینکه کودک در چه مرحله از یادگیری قرار دارد، مهم است. خورخه لوییس برخس، نویسنده نامدار آرژانتینی گفته است: "از میان همه اختراعات بشر، کتاب تحسین برانگیز ترین آنهاست، و بقیه، پیوستهای ساختار آن هستند. تنها کتاب گستره ای از تخیل و ذهن است. کتاب همچون پنجره ای است موازی، راهی برای فرار بزرگترها و نیزراهی برای پرواز خیال کودکان که سبب میشود به ساختن داستانهای بی همتا بپردازند. مطالعه به شناخت، و شناخت بیشتر، به بهبود رشد عاطفی و روانی کودک میانجامد.
اولین شرط علاقه کودکان به مطالعه این است که خانواده و بخصوص والدین برای کتاب و کتابخوانی ارزش قائل شوند شب که میشود، مادر کتاب مورد علاقهاش را از داخل کتابخانه برمی دارد و مشغول خواندن میشود. پسر بزرگ تر هم کتابهای درسیاش را جمع میکند و با یکی از کتابهای داستانی به رختخواب میرود؛ این برنامه هر شب آنهاست. همیشه باید قبل از خواب، چند صفحه ای کتاب خوانده شود؛ البته در اجرای این برنامه هیچ اجباری هم در کار نیست و همه با علاقه آن را انجام میدهند.
دهها هزار کودک دوباره به مدرسه بازگشتهاند و آمار نشان میدهد تعداد بسیار کمی از این کودکان عادت دارند در روز، کتابی غیر از کتابهای مدرسهشان بخوانند. البته این هشداری مبنی بر غلط بودن سیستم آموزشی مدارس است که نمیتواند کودکان را به مطالعه آزاد تشویق کند. اگر کودک به کتابخوانی عادت کند، مسلماً بهتر میتواند از پس برنامههای درسی مدرسهاش برآید و به طور کلی نسبت به مشکلاتش در مدرسه هوشمندانهتر رفتار میکند.
در دورانی که آن را عصر تکنولوژی نام نهادهاند، کودکان بیشتر وقت خود را یا با تماشای تلویزیون یا با نشستن پشت میز کامپیوتر میگذرانند. بررسیها نشان میدهد در کشوری مثل ترکیه، دانشآموزان ابتدایی، ۳/۷۷ درصد وقت باقیماندهٔ روزانهٔ خود را پس از انجام تکالیف درسی، صرف برنامههای تلویزیونی کرده و فقط حدود ۱۱٪ زمان مذکور را به بازی اختصاص میدهند.
مهارتهای زندگی
همه ما فارغ از اینکه زیاد اهل مطالعه باشیم یا کم، در یک نکته تفاهم داریم و آن این است که دوست داریم فرزندانی اهل مطالعه و کتابخوان داشته باشیم. اینکه فرزندان ما مطالعه کردن را بهعنوان یک کار لذتبخش بپذیرند و در طول زندگی خود از مزایای آن بهرهمند شوند برای همه ما یک هدف و آرزوی شیرین اما سخت است.
پیشنهادهای سودمند مرکز آموزش به کمک کتاب کودک در دانشگاه ملی لوئیس، برای هدیه کتاب به کودک با توجه به سن او.به پیشنهاد کارشناسان دانشگاه ملی لوئیس (NLU) و مرکز آموزش به کمک کتاب کودک این دانشگاه CTCB) ) مواد خواندنی و کتاب هدیه دهید.