روزشمار
اغلب مردم جهان نام بازی شطرنج را شنیده‌اند، اما چیزی که همه نمی‌دانند این است که یک روز کامل به جشن این سرگرمی فوق‌العاده اختصاص دارد!
شطرنج بازی استراتژیک و هوشمندی است که از دیرباز از آن به عنوان بازی انسان‌های متفکر یاد می‌شود. به باور برخی خاستگاه شطرنج از کشور ایران است، عده‌ای هم آن را اختراع هندیان، یونانیان، رومیان، بابلی‌ها، سکاها، مصریان، یهودیان، چینی‌ها، انگلیسی‌ها و اعراب می‌دانند.
۲۰ جولای۱۹۲۴ در هشتمین بازی‌های المپیک تابستانی در پاریس، FIDE (فدراسیون جهانی شطرنج) تاسیس شد. در سال ۱۹۶۶، همزمان با تأسیس فدراسیون جهانی فوتبال، «روز جهانی شطرنج» به ثبت رسید. ایده جشن گرفتن این روز از طریق یونسکو مطرح شد. اکنون، مسابقات شطرنجی وجود دارد که در این روز خاص در سراسر جهان برگزار می‌شود. این روز در ۱۷۸ کشور جهان جشن گرفته می‌شود.
پنجشنبه, ۲۹ تیر
«روز جهانی بغل کردن کودکان» هر سال والدین را در سراسر جهان تشویق می‌کند تا فرزندان خود را در آغوش بگیرند. در آغوش گرفتن برای همه است، اما والدین باید به طور مرتب فرزندان خود را در آغوش بگیرند. تحقیقات نشان می دهد در آغوش گرفتن کودک توسط والدینشان فواید زیادی دارد. برخی از مزایای در آغوش گرفتن کودک در هر روز عبارتند از:
- ایجاد احساس امنیت در کودک
- کاهش احساس افسردگی و اضطراب کودک
- کمک به کودک برای دوست داشتن خود
- آموزش همدلی و توجه به دیگران به کودک
- تقویت سیستم ایمنی و بهبود سلامتی کودک
- ایجاد احساس خوب هم در والدین و هم در کودک
طبق تحقیقات، کودکانی که در سال‌های اولیه زندگی بیشتردر آغوش گرفته می‌شوند، هیپوکامپ بزرگ‌تری نسبت به سایر کودکان دارند. هیپوکامپ بخشی از مغز است که مسئول یادگیری و حافظه است. در آغوش گرفتن فرزندتان بسیار ساده است، پس همین امروز و هر روز او را در آغوش بگیرید!
سه شنبه, ۲۷ تیر
حدود 3458 گونه مار تاکنون شناخته شده است که زیستگاه آنها از توندرای نیمه یخ‌زده شمال کانادا تا جنگل‌های خط استوا و بیشتر اقیانوس‌های جهان را شامل می‌شود. مارها شکارچیانی هستند که نقش حیاتی در حفظ تعادل طبیعت در هر یک از قلمروهای خود را دارند. مارها نگاهی اجمالی به دوران ماقبل تاریخ که زمین توسط خزندگان اداره می‌شد، به ما می‌دهند. همچنین سم بعضی از مارها برای خواص پزشکی‌اش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
16 جولای برابر با 25 تیرماه «روز جهانی مار» است. جمعیت مارها به علت از دست دادن زیستگاه‌ها، تغییرات آب‌و‌هوایی و بیماری تهدید می‌شود. نگرش منفی نسبت به مارها ممکن است بزرگترین مانع برای حفظ آنها باشد. روز جهانی مار برای شناخت بیشتر این حیوانات و فواید آن و همچنین افزایش آگاهی در مورد حفظ آنهاست.
یکشنبه, ۲۵ تیر
شامپانزه‌ها موجوداتی جالب و شگفت‌انگیز هستند که نزدیک‌ترین خویشاوندی ژنتیکی را با انسان‌ها دارند. شامپانزه‌ها موجوداتی بسیار باهوش و اجتماعی هستند. آنها دارای شخصیت، عقل، ویژگی‌ها و ترجیحات خاص خود هستند و پیوندهای اجتماعی قوی از خود نشان می‌دهند. شامپانزه‌ها رفتارهای اجتماعی بسیار مشابهی با انسان دارند، از جمله شفقت، نوع دوستی و روابط نزدیک مادر و نوزاد. متأسفانه، جمعیت شامپانزه‌ها در حال حاضر به شدت در حال کاهش است و در فهرست قرمز جانوران در خطر انقراض طبقه‌بندی شده است.
۲۳ تیر برابر با ۱۴ جولای «روز جهانی شامپانزه» است. در این روز کمپین‌هایی در جهت افزایش آگاهی راجع به شامپانزه‌ها در سطح جهانی فعالیت می‌کنند. کمک به حفظ باغ‌وحش‌ها و پناهگاه‌ها، استفاده از آخرین نوآوری‌ها و فناوری‌ها برای حفظ جمعیت این گونه جانوری و افزایش آگاهی جهت پایان دادن به قاچاق حیات‌وحش از دیگر اهداف بزرگداشت این روز است.
جمعه, ۲۳ تیر
21 تیرماه «روز ملی نه به پلاستیک» است. این روز تمرینی است برای استفاده کمتر از کیسه‌های پلاستیکی و آگاهی راجع به مشکلات آن و خطراتی که برای محیط‌زیست دارد.
پلاستیک‌ها از سال 1977 وارد زندگی بشر شدند. در آن روز آگاهی از تبعات استفاده‌ی بی‌رویه آن برای افراد پوشیده بود. مشکل اساسی استفاده از این ماده سرعت تجزیه‌پذیری پایین، انباشت و آلودگی محیط‌زیست است. در برخی کشورها برای استفاده کمتر از پلاستیک تدابیر خاصی اندیشیده شده است، از جمله قیمت بالای آن و تشویق مردم به استفاده از پاکت‌های پارچه‌ای، کاغذی و یا پلاستیک‌های زیستی که سرعت بازگشت‌پذیری آن نسبت به پلاستیک‌ها سزیع‌تر می‌باشد. آگاهی بخشی مردم و فرهنگ‌سازی نسبت به استفاده کمتر از پلاستیک‌ها و همچنین حساس کردن کودکان نسبت به این موضوع بسیار حائزاهمیت است.
سه شنبه, ۲۰ تیر
«ثمین باغچه‌بان» نویسنده، آهنگساز، ترانه‌سرا و مترجم ایرانی است که در 19 تیرماه سال ۱۳۰۴ خورشیدی در تبریز متولد شد. او فرزند «جبار باغچه‌بان» بنیان‌گذار نخستین کودکستان در شهر مرند و اولین مدرسه ناشنوایان ایران در تبریز بود. پدرش در خانه خود کودکستانی به نام باغچه اطفال بنیاد کرده بود و ثمین در این کودکستان در کنار دیگر کودکان از روش‌های آموزشی و پرورشی پدر نیز بهره برد. کتاب‌های نوروزها و بادبادک‌ها، رنگین کمون، نوروزها و بادبادک‌ها، نوروزها و مرغی بر شاخه‌ی درخت، نوروزها، و شعر و دانه برای گنجشک‌ها و چهره‌هایی از پدرم از او به چاپ رسیده است. آلبوم موسیقی رنگین کمان ثمین باغچه بان هم یکی دیگر از آثار موسیقیایی وی است.
یکشنبه, ۱۸ تیر
بزرگداشت «روز حقیقت را بگو» در 7 جولای برابر با 16 تیرماه برگزار می‌شود. نبرد بین دروغ و حقیقت همواره در طول تاریخ بشر وجود داشته است. افلاطون، فیلسوف بزرگ یونانی، به دنبال یافتن شرایطی بود که در آن دروغ توجیه شود و ارسطو همه اشکال دروغ را محکوم کرد. دروغ گفتن زمانی که به یک ویژگی شخصیتی تبدیل شود، می‌تواند منجر به پیامدهای ناگواری شود. راستگویی و صداقت از فضیلت‌های یک انسان تلقی می‌شود. دنیایی را تصور کنید که در آن هیچ کس دروغ نمی‌گوید و هیچ چیز گمراه کننده‌ای وجود ندارد! هدف «روز حقیقت را بگو» رسیدن به این هدف، حداقل برای یک روز است.
چگونه می‌توان این روز را جشن گرفت؟
تمام این روز با خود و دیگران صادق باشید: سعی کنید لحظاتی را که معمولاً به دروغ متوسل می‌شوید شناسایی کنید و برای گفتن حقیقت تلاش کنید.
با کودکان در مورد اهمیت صداقت صحبت کنید: این روز برای توضیح ارزش راستگویی به فرزندان یا سایر اعضای جوان خانواده و عزیزانتان است.
اعتراف کردن و حقیقت را گفتن: آیا دروغی گفته‌ای که آرزو می‌کنی بتوانی از شر آن خلاص شوی؟ این روز یک فرصت عالی برای بیان حقیقت است.
جمعه, ۱۶ تیر
۶ جولای برابر با ۱۵ تیرماه «روز جهانی بوسه» است. بوسه نشانه‌ای ازعاطفه، صمیمیت، عشق، مهربانی و محبت بین انسان‌ها است. این روز همچنین با هدف گسترش آگاهی در مورد اهمیت ابراز محبت و علاقه به افرادی است که دوستشان داریم.
پنجشنبه, ۱۵ تیر
اهمیت قلم و نوشتن بر هیچکس پوشیده نیست. توجه به نوشتن و قلم خصوصا در ایران قدمت زیادی دارد. سده‌ها پیش در ایران باستان، روز تیرگان برابر با سیزدهم تیرماه، یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایران باستان بوده که آیین‌های مخصوصی داشته و یکی از آنها گرامیداشت قلم و نویسندگان بوده است. یکی از دلایلی که برای این جشن ذکر شده، این است که در این روز، هوشنگ، پادشاه پیشدادی ایران، نویسندگان را به رسمیت شناخت و آنان را گرامی داشت و ارزش و اهمیت قلم و نویسنده را برجسته کرد. دلیل دیگری هم که برای این جشن ثبت شده، این است که به نوشته‌ی ابوریحان بیرونی، سیزدهم تیرماه، روز ستاره‌ی تیر یا عطارد است و چون عطارد، کاتب ستارگان است، می‌توان سیزدهم تیرماه را روز نویسنده نامید. پس از انقلاب نیز نویسندگان و شاعران سرشناسی چون محمدعلی سپانلو سیزدهم تیرماه را به عنوان روز قلم و نویسنده پیشنهاد دادند، تا اینکه در سال 1381 چهاردهم تیرماه از جانب انجمن قلم به عنوان روز قلم نام‌گذاری شد. با این حال این مناسبت هنوز چندان در میان مردم و حتی اصحاب قلم و اندیشه شناخته‌شده نیست.
پنجشنبه, ۱۵ تیر
فرشید مثقالی تصویرگر کتاب‌های کودکان، سال 1322 در اصفهان به دنیا آمد. فرشید مثقالی برای اولین بار در نمایشگاه بین المللی كتاب كودک بولونیا در ایتالیا شرکت کرد و برای تصویرگری «ماهی سیاه کوچولو» برنده ی جایزه ی اول نمایشگاه شد. این کتاب، آن سال در دوسالانه‌ی تصویرگری براتیسلاوا نیز دیپلم افتخار گرفت. در سال ۱۹۷۴، فرشید مثقالی از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نامزد دریافت جایزه‌ی اندرسن شد و این جایزه را از آنِ خود کرد.
پنجشنبه, ۱۵ تیر
«روز جهانی بدون پلاستیکی» که در ۳ جولای برابر با 12 تیرماه جشن گرفته می‌شود، یک ایده جهانی است که هدف آن حذف استفاده از کیسه‌های پلاستیکی است. سالانه بالغ بر ۵٠٠ میلیارد کیسه پلاستیکی در جهان استفاده می‌شود. کیسه‌های پلاستیکی به دلیل سرعت پایین تجزیه موجب آلودگی محیط زیست می‌شود. ممکن است 500 سال طول بکشد تا کیسه‌های پلاستیکی متلاشی شوند، بنابراین بخش بزرگی از آن در محل دفن زباله باقی می‌ماند و موجب آلودگی آبراه‌ها می‌شود.
امروزه جنبش‌هایی در سراسر جهان در راستای حذف استفاده از پلاستیک و استفاده از موارد جایگزین مانند پاکت‌های کاغذی، کیسه های پارچه‌ای و زیست‌پلاستیک‌ها به جریان افتاده است و در برخی از کشورها با ممنوع کردن استفاده از پلاستیک‌ها از آلودگی بیشتر محیط‌زیست جلوگیری می‌کنند.
دوشنبه, ۱۲ تیر
۱ جولای برابر با ۱۰ تیر «روز جهانی جوک» است. این مناسبت روزی است برای لبخند زدن، خندیدن و تفریح کردن. خنده بهترین دارو است و فواید زیادی برای سلامتی دارد. خنده می‌تواند به محافظت از شما در برابر تأثیرات مخرب استرس، کاهش درد، تقویت خلق و خو و تقویت سیستم ایمنی کمک کند. هیچ چیز به اندازه خنده برای بازگرداندن تعادل به بدن و ذهن به این شکل قابل اعتماد و سریع نیست. شوخ طبعی شما را هوشیارو متمرکز نگاه می‌دارد. همچنین به شما کمک می‌کند زودتر ببخشید و خشم را نیز از بین ببرید. روز جهانی جوک را می‌توان فرصتی عالی برای شناخت اهمیت شوخ‌طبعی و خنده در زندگی و مبارزه با عوامل استرس‌زای روزانه به منظور سلامت جسمی و روانی دانست.
شنبه, ۱۰ تیر
برگزاری جشن‌های ایرانی از راهکارهایی است که می‌توان به کمک آن، کودکان را با آداب و رسوم و میراث فرهنگی مردم ایران آشنا کرد. در آستانه تیرماه به تقویم ایرانی که نگاهی بیاندازیم، یکی از جذاب‌ترین جشن‌های ایرانی خودنمایی می‌کند؛ جشن تیرگان. ایرانیان باستان هر ساله در روز ۱۳ تیرماه جشن تیرگان را به گرامیداشت تیشتر یا همان فرشته باران آور، برگزار می‌کردند. در برخی از متون آمده است که روز جشن تیرگان همان روزی است که آرش کمانگیر از فراز البرز تیر خود را رها کرده است. طبق روایات ابوریحان بیرونی، این روز بهانه‌ای برای گرامیداشت و تجلیل از مقام نویسندگان است.
جمعه, ۹ تیر
به منظور معرفی یک الگوی واحد به عنوان حداقل استانداردهای آموزشی دریانوردان، کنوانسیون بین المللی استانداردهای آموزش، صدور گواهینامه و نگهبانی دریانوردان (STCW) در سال ۱۹۷۸ میلادی به تصویب رسید. ایران در تاریخ ۱۳۷۵/۵/۷ به این کنوانسیون ملحق شد. از اهداف مهم این کنوانسیون آموزش دریانوردان و پیشگیری از بروز حوادث دریایی به دلیل خطای انسانی می‌باشد.
در کنفرانس بازنگری کنوانسیون استانداردها، آموزش و گواهینامه‌های دریانوردی (STCW) که در روز ۲۵ ژوئن ۲۰۱۰ برگزار گردید، کنوانسیون (STCW) بازبینی شد. از مصوبات کنفرانس مانیل بزرگداشت و قدردانی از زحمات دریانوردان در ۲۵ ژوئن هر سال است. بر همین اساس از سوی سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی ایران روز چهارم تیرماه «روز دریانورد» تعیین و در تقویم دریایی کشور درج گردید. هدف از گرامیداشت این روز توجه بیشتر به معیشت و اقتصاد این قشر زحمتکش است.
یکشنبه, ۴ تیر
اریک کارل (2021ـ 1929) طراح، نویسنده و تصویرگر امریکایی است که ده‌ها عنوان کتاب برای کودکان تصویرگری کرده است. او در شانزده سالگی به مدرسه‌ی هنر رفت و به یادگیری رشته طراحی گرافیک پرداخت. کارل با پایان یافتن تحصیل در «آکادمی هنرهای کاربردی اشتوتگارت» در سال ۱۹۵۲، راهی امریکا شد و به تبلیغات و طراحی گرافیک مشغول شد. هنگامی که «بیل مارتین» نویسنده معروف، کارهای کارل را مشاهده کرد از او برای کار روی کتاب «خرس قهوه‌ای، خرس قهوه‌ای، تو چه می‌بینی» دعوت کرد. در واقع کارل اولین کتاب خود را در ۳۹ سالگی به چاپ رساند.
کتاب «کرم گرسنه گرسنه» اریک کارل از کتاب‌های نمادین ادبیات کودک جهان است که با زبان طنز و تصاویر جذاب شمارش اعداد، روزهای هفته، فرآیند دگردیسی و اهمیت تغذیه خوب را آموزش می‌دهد. او درباره این کتاب چنین گفته است: کتابی است که می‌توان با آن بازی کرد و اسباب‌بازی است که می‌توان آن را خواند.
اریک کارل در سال ۲۰۰۲ موزه کتاب‌های تصویری اریک کارل را به دلیل عشق به هنر و خواندن از طریق کتاب‌های تصویری بنا کرد. او در سال ۲۰۰۳ «جایزه لورا اینگالز وایلدر» انجمن کتابخانه امریکا را به دلیل آثار ماندگارش در ادبیات کودکان دریافت کرد. همچنین کارل در سال ۲۰۱۰ نامزد دریافت «جایزه هانس کریستین اندرسن» شد.
یکشنبه, ۴ تیر
روز جهانی پری قصه‌ها هر سال در ۲۴ ژوئن برابر با ۳ تیرماه جشن گرفته می‌شود. ایده پشت این روز جشن موجودات افسانه‌ای مانند پریان و استفاده از داستان‌های آنها برای آموزش درس‌های ارزشمند به کودکان است. مفهوم داشتن یک مدینه فاضله که در آن پریان و موجودات افسانه ای وجود دارند و هر اتفاقی ممکن است رخ دهد، کودکان را به سمت چیزهایی سوق می‌دهد که توسط سیستم‌های فعلی غیرممکن تلقی می‌شوند، با اطمینان از اینکه می‌توانند آن را انجام دهند. بنابراین برای نشان دادن این باور که پری‌ها وجود دارند، روز جهانی پری را جشن می‌گیرند.
پری‌ها موجودات افسانه‌ای هستند که گفته می‌شود دارای قدرت جادویی هستند. پری‌ها که عموماً ماده هستند، بخش مهمی از دوره رنسانس در اروپا بوده‌اند. داستان‌های متفاوت از نقاط مختلف جهان برای توصیف پریان وجود دارد. برای ما پری‌ها موجوداتی جادویی هستند که به خاطر طبیعت بازیگوش و شیطنت خود شناخته می‌شوند!
شنبه, ۳ تیر
۲۲ ژوئن برابر با ۱ تیر «روز جهانی شتر» است. سازگاری، مطیع بودن و پایداری در شرایط چالش برانگیز شتر را به کانونی برای اهلی کردن تبدیل کرده است. اهمیت شتر تأمین مواد غذایی در شرایطی است که دیگر دام‌ها برای حفظ خود مشکل دارند. اهمیت این گیاه‌خواران گران‌بها هنوز به خوبی شناخته نشده است. روز جهانی شتر برای برجسته کردن ارزش و پتانسیل واقعی شتر و متقاعد کردن سیاست‌گذاران برای دادن جایگاه مناسب به شتر در سیاست‌های تحقیق و توسعه بسیار مهم است. برای برجسته کردن اهمیت شتر واقعاً به یک روز نیاز داریم تا بتوانیم برای شناخت این جانور تلاش کنیم.
نیمکره شمالی سیاره زمین زیستگاه شتر Dromedary و Bactrian است. در این نیم کره یکم تیر گر‌م‌ترین و طولانی ترین روز سال است، از این جهت ۲۲ ژوئن برابر با ۱ تیر روز جهانی شتر نام گرفت چراکه شتر موجودی است که در آب و هوای بسیار گرم و خشک توانایی بقا و زیست دارد.
پنجشنبه, ۱ تیر
کشور ما ایران سرشار از صنایع بزرگ و کوچک و معادن ارزشمند است؛ از معادن فیروزه و سنگ‌های قیمتی گرفته تا ذغال‌سنگ که سوختی ارزشمند محسوب می‌شود. می‌توان گفت که بخش صنعت و معدن مهم‌ترین موتور محرکه‌ی اقتصاد ایران و عامل مولد اشتغال پایدار در افزایش تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه به شمار می‌آید. به دلیل اهمیت این مقوله، طبق مصوبه‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی، دهم تیرماه «روز صنعت و معدن» نامیده شد. این نام‌گذاری نشان از نگاهی عمیق‌تر و متفاوت به این بخش در آینده دارد. امید که کودکان و جوانان ایران‌زمین خود را پاسدار داشته‌های ارزشمند این آب و خاک بدانند.
دوشنبه, ۲۹ خرداد
آنتوان دو سنت اگزوپری، خلبان و نویسنده‌ی شاهکار ادبی «شازده كوچولو» است. سنت اگزوپری در ۲۹ ژوئن سال ۱۹۰۰ در لیون فرانسه به دنیا آمد. او نوشتن «شازده كوچولو» را از سال ۱۹۴۱ آغاز و با آبرنگ و مداد آن را تصویرگری كرد. «شازده كوچولو» كتابی فلسفی به شمار می‌آید که مخاطب آن هم كودكان و هم بزرگسالان است. آنتوان دو سنت اگزوپری در ۲۱ ژوئیه ۱۹۴۴ برای پرواز اکتشافی بر فراز دریای مدیترانه به پرواز درآمد و پس از آن برای همیشه ناپدید شد.
یکشنبه, ۲۸ خرداد
صمد بهرنگی، نویسنده، آموزگار و گردآورنده ادبیات عامیانه مردم آذربایجان است.
شنبه, ۲۷ خرداد