در کتیبههایی که از ایران باستان بهدست آمده، خدایان دروغین دیده شده که به آنها «دیوه» میگفتهاند. ما امروز به دیوه، «دیو» میگوییم.
فردوسی در شاهنامه، دیو را برابر اهریمن (شیطان) میداند. در عصر حاضر نیز کسانی هستند که دیگران آنها را به دیو تشبیه میکنند، یا این که میگویند: این شخص از نسل شیطان است. موسی (ع) پیش از این که به پیغمبری نائل گردد، دو نفر را دید که باهم نزاع میکنند. موسی مشتی به یکی از آنها زد، او هماندَم افتاد و جان داد. موسی ناراحت شد و گفت: این کار دیو بود.[1]
بر اساس باور اسطورهها، ساختار و نظامهای طبیعی حاصل حوادثی هستند که در آغاز زمان اتفاق افتاده است. ماه نیز همچون خورشید، آبها، گیاهان و حیوانات، تاریخ افسانهای دارد. هر موضوع مهم جهان تاریخی دارد. اسطوره داستانی مقدس بوده و یک «تاریخ حقیقی» است، چون اسطوره همیشه در ارتباط با واقعیتها است.[1]
به من میگن کاکاجون
نه پیرم و نه جوون
تو قارقارم الفبا
آوای اون چه زیبا
داستانهای سنتی، منبع الهامبخش عالی برای کار در همهی زمینههای برنامه آموزشی است. این جلسهی نمایش، همچنان که «جودیت هریس»[1] شرح میدهد، دربرگیرنده بازیهایی برای دستگرمی، تقلید، نقشآفرینی و داستانپردازی است.
به مجموع اسطوره، قصهی عاميانه، قصهی پريان، مَتَل و حتي چيستانها، فولكلور گفته ميشود كه بهمعناي «دانش عامه» است.
«گرگوار سولوتارف» نویسنده و تصویرگر داستانهای تصویری از فرانسه، هم در داستانهایی که مینویسد و هم در تصویرگریهایش صاحب سبک است.او تاکنون بیش از ۱۵۰ اثر برای کودکان و نوجوانان آفریده است. سولوتارف از جنبه سبک و به کارگیری عناصر دیداری تحتتاثیر «موریس سنداک» تصویرگر و نویسنده نامدار امریکایی و «تومی اونگرر» و نقاشان بزرگ قرن بیستم بوده است.
اسطوره و افسانه در تمام نوع بشر وجود دارد. همچنانكه در نزد بوميان باستانی و بوميان استراليا هم بوده است. در هرجایی که اسطورهها از آنجا آمده، به انديشههای مافوق الطبيعه و نو، ارزشی خاص میدادند و يا با اسطوره و افسانه، برای تشريفات و آداب و عبادات قبيله، يک نوع حقانيت و استقلال ايجاد میکردند.
هرچه دانشآموزان در تصویر کردن عناصر داستان تواناتر شوند، درک آنها از داستان افزایش مییابد. این مقاله به این موضوع میپردازد که چگونه آموزگاران میتوانند با استفاده از رمانهای گرافیکی به افزایش درک دانشآموزان از عناصر ادبی کمک کنند.
اگرچه پژوهشهای اندکی دربارهی فواید استفاده از رمانهای گرافیکی انجام شده، اما بسیاری از پژوهشگران دریافتهاند که خواندن این متنهای چندجانبه، مهارتهای خواندن و زبانشناسی و درک مطلب را در دانشآموزان تقویت میکنند. رمانهای گرافیکی و کتابهای مصور، عناصر ادبی و دیداری را درهم میآمیزند که سبب تقویت مهارتهای درک دیداری و درک مطلب میشوند.
رمانهای گرافیکی همهجا هستند
امروزه دیگر رمانهای گرافیکی آثاری ناشناخته نیستند که تنها برای گروه اندکی از علاقهمندان جذاب باشند. این رمانها بخشی رو به رشد از نشر کتاب شدهاند و کتابداران و آموزگاران آنها را به عنوان یک سبک ادبی ویژه برای کودکان و بزرگسالان پذیرفتهاند؛ ادبیاتی که میتواند کودکان را به خواندن علاقهمند میکند.
پرنده قرمز یا مرغک امید یکی از آثار آسترید لیندگرن بانوی نامدار ادبیات کودکان سوئد و جهان است. این اثر که با تصویرگری ماریت تورن کویست به فارسی ترجمه شده است، نمونهای مناسب برای بررسی تجربی یک اثر داستانی کودکان است. روش بررسی این کتاب تطبیقی و سنجشی است و این سنجش نیز دربرگیرنده یک دوره زمانی- زیستی و یک دوره فکری در اروپا یعنی دهههای پیرامون جنگ جهانی دوم و دهههای بعد از آن است.
مطالعه یکی از مهمترین فعالیتهایی است که فرزندان خود را به انجام دادن آن میتوانید تشویق کنید. مطالعه سرگرمی تأملبرانگیزی است و برای موفقیت در زندگی بسیار اهمیت دارد. مهارت در خواندن تا هشت نُه سالگی، عامل اصلی موفقیت کودک در آینده است. خواندن برای بچهها تنها یک تفریح سرگرمکننده نیست، بلکه مسیری با امکانات نامحدود برای یادگیری دربارهی افراد و اندیشههای دیگر است.
پروفسور «ام اُ گرنبی»* [در این مقاله] پیوند میان فانتزی و اخلاق در ادبیات کودکان را در سدههای هجدهم و نوزدهم میلادی بررسی میکند.
تعریف ادبیات فانتزی یا حتی داستانِ افسانهای، بهآسانیِ آنچه تصور میشود نیست. برای نمونه، آیا افسانهی پریان، دربردارندهی پریهای واقعی باید باشد؟ یا وجود یک غول، یا گربهی سخنگو، یا شخصیتهای فراواقعی مانند «ریش آبی»[1] کافی است؟
«تیموتی شاناهان»[1] کارشناس آموزش، بهترین روشهای آموزش خواندن و نوشتن را (در وبلاگش) به اشتراک میگذارد. دکتر شاناهان، استاد شناختهشدهی آموزش شهری و پژوهشگر موضوعات در پیوند با خواندن است، و تجربههای گستردهای با کودکان در مدارس درونشهری و کودکان با نیازهای ویژه دارد. همهی پُستها آمده در این نوشته، با اجازهی وبلاگ «آموزش با شاناهان»[2] بازنشر داده شده است.
هدف اصلی «بنیاد اِزرا جک کیتس» (EJK)، پروراندن دانشآموزانی شاد هنگام یادگیری، و همچنین پشتیبانی و غنیسازی مدارس دولتی، کتابخانهها، و مربیان آنجا است. بیش از سی سال است که مسابقهی کتابسازی اِزرا جک کیتس تعهد ما را در فراهم کردن فعالیتی فراگیر برای کتابداران و آموزگاران تحقق میبخشد، زیرا به کمک آن، مهارتهای سوادآموزی دانشآموزان پیشرفت میکند و آنها نیز در هر سطحی از توانایی، از آن لذت میبرند.
چرا دستیابی به کتابهای باکیفیت برای کودکان گروه سنی «الف»[1] چالشبرانگیز است؟ برای منِ مادر و کتابدار دبستان، این پرسش پیش آمده است. این پرسش را آموزگاران، مادرها و پدرها و همکاران با سابقه نیز از من پرسیدهاند. پس از سالها تأمل دربارهی «آسانخوان»ها[2] (و دریافت جایزهی سال 2018 در شورای «تئودور سیوس گایزل»[3] برای نویسندگان و تصویرگران کتابهای شناخته شده «خوانندگان نوپا»[4] به زبان انگلیسی در آمریکا) بهدنبال فراهم کردن چارچوبی برای پاسخ به این پرسشها هستم.
داستانهای علمی تخیلی (که معمولاً بهصورت کوتاه علمی تخیلی یا سای فای گفته میشود) گونهای از نوشتار است. داستانهای علمی تخیلی، رمان، فیلم، نمایش تلویزیونی، کتابهای طنز و سایر شکلهای ادبیات میتوانند باشند.
کودکی و ادبیات کودکان، فرهنگ مطالعه و نشردر انگلستان
پروفسور« ام. اُ. گرنبی»[1]* گسترش ادبیات کودکان در سده هجدهم میلادی را در انگلستان با چگونگی رشد فزایندهی آمیخته شدن سرگرمی و آموزش در کتابهای کودکان، توضیح میدهد.
ادبیات کودکان در پایان سده هجدهم میلادی، بخشی رو به شکوفایی، جدا و امن در صنعت نشر انگلستان بود. شاید سالانه نزدیک به پنجاه عنوان کتاب کودک در لندن و بخشهای مرکزی انگلستان همچون ادینبورگ، یورک و نیوکاسل منتشر میشد. این کتابها که بیشتر کتابهایی اخلاقگرا و مذهبی بودند، شاید بر پایه معیارهای امروزی، بسیار خشک بهنظر برسند، اما آنها آشکارا ابزاری برای جلب رضایت خوانندگانشان بودند؛ چه با داستانهای سرگرمکننده، شخصیتهای جذاب و لحن دلپذیر، چه با تصویرهای جالب و صفحهآرایی و جلد چشمنواز.
شبها، در خانهی ما، غولها، اشباح و جادوگرها با هم جلسه میگذراند. شبحی دراز و بیقواره از یک سمت حرکت میکند، جادوگری سوار بر جارو در میانهی هال مینشیند و غول پشمالوی خیلی گندهای هم از توی کمد صداهای عجیبوغریبی از خودش درمیآورد…
«اریک کارل» (زاده شده در 25 ژوئن 1929)، نویسنده و تصویرگر کتابهای کودکان است. پرآوازهترین کتاب او، «کرم گرسنهی گرسنه» است که به بیش از سی زبان ترجمه شده و بیش از هفتاد ویک میلیون نسخه در سراسر جهان فروخته شده است.